Sancties treffen ook Russen in Nederland: 'Mijn vader heeft medicatie nodig'

• Carli Kooijman

  redacteur Economie

Russische Nederlanders die regelmatig geld overmaken naar familieleden, maken zich veel zorgen. De sancties maken het enorm moeilijk om hiermee door te gaan.

"Mijn ouders zijn 85 en wonen in Moskou", vertelt een vrouw aan de NOS. Ze wil anoniem blijven uit veiligheidsoverwegingen, haar naam is bekend bij de redactie. Normaal brengt ze geld langs als ze op visite is, en anders maakt ze het over. Beide zijn nu niet mogelijk.

"Mijn vader heeft leverkanker. Hij heeft goede medicijnen nodig en veel behandelingen."

Bang om geld te verliezen

Een andere vrouw (ze wil ook anoniem blijven, naam bekend bij redactie) vertelt dat ze geen geld meer durft over te maken naar haar 81-jarige moeder: "Dat werkt niet met de Swift-sanctie. Ik ben bang om mijn geld te verliezen als ik het nu overmaak."

Ze had wel graag die mogelijkheid gehad. "Ze vroeg me laatst of ik medicijnen of vitamines kon kopen. Dat kan ik nu niet opsturen, wat ik eerst wel deed." Daarnaast maakte ze vroeger geld over voor grote uitgaven, "wasmachines of andere belangrijke dingen".

Afhankelijkheidsrelatie

De groep Russen in het buitenland die normaal geld stuurt naar hun familie is groot, volgens Heleen over de Linden, die aan de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek doet naar sancties tegen Rusland. "Omdat pensioenen in Rusland laag zijn maar levenskosten relatief hoog, maken veel Russen in Nederland elke maand geld over naar hun bejaarde ouders."

"Tot nu toe hebben ze zich kunnen redden met hun pensioen," vertelt de eerste vrouw ons, maar ze maakt zich zorgen over de toekomst. "Als hun pensioen zo veel koopkracht blijft verliezen, dan zullen ze verdomd afhankelijk zijn van mij." Door de keldering van de roebel worden spaartegoeden in Rusland namelijk in rap tempo minder waard.

"Mijn moeder krijgt omgerekend 200 euro per maand aan pensioen," vertelde de tweede. "Ze redt het nog wel even met haar spaarcenten maar over een paar maanden weet ik het niet meer."

Impact van de sancties

Vandaag is de Swift-sanctie officieel ingegaan. Zeven Russische banken zijn vanaf nu losgekoppeld van dat communicatiesysteem, waardoor financiële transacties met deze banken zoals betalingen en overschrijvingen niet of nauwelijks meer mogelijk zijn.

Sberbank, Ruslands grootste bank, en Gazprombank staan niet op de uitsluitingslijst. Beide zijn belangrijk voor gasbetalingen. Wel hebben ze Amerikaanse restricties opgelegd gekregen. De Europese bankfilialen van Sberbank in Oostenrijk, Kroatië en Slovenië zijn inmiddels opgedoekt en verkocht als gevolg van Europese sancties.

Andere problemen bij banken in Rusland zijn de lange rijen, het tekort aan buitenlandse valuta en de keldering van de koers van de roebel, zegt Wim Boonstra, econoom van de Rabobank en hoogleraar economische en monetaire politiek aan de VU.

Cryptomunten

Zelfs als het dus toch lukt om geld over te maken naar een rekening bij Sberbank, Gazprombank of via een geldtransactiekantoor, is het geld óf lastig te krijgen óf nauwelijks wat waard, aldus Over de Linden.

Verder kunnen cryptomunten zoals bitcoin een optie zijn, geeft Boonstra aan, omdat dat losstaat van de financiële systemen en de sancties tegen Rusland. Maar het is nog maar de vraag of het altijd lukt om cryptomunten weer om te zetten in roebels of cash, zegt hij. Verder zijn de EU, ECB en G7 bezig om het omzeilen van sancties met cryptogeld tegen te gaan.

'Gewone Rus hardst geraakt'

Poetin en zijn entourage hebben zich goed voorbereid op sancties, volgens Over de Linden: "Zij weten allang waar ze mee bezig zijn. Sinds de annexatie van de Krim zijn ze hun geld veilig aan het stellen. De bevolking daarentegen is totaal onvoorbereid." Zij worden dus het hardst geraakt, aldus de onderzoeker.

Dat sancties juist het doel hebben om de bevolking te raken zodat zij in opstand komen tegen het regime, gaat in dit geval niet op, volgens haar. "Het is te gevaarlijk voor de Russen om te gaan protesteren en sinds vorige week zijn de regels nog strenger." Het is dus oneerlijk om Russische inwoners dubbel te straffen, vindt zij.

Aan het einde van ons gesprek concludeert een van de Russische vrouwen: "Natuurlijk is het leed van de Russen niet te vergelijken met dat van de Oekraïners. Maar ook voor gewone Russen zijn er grote gevolgen van de sancties."