Vandaag is de eerste dag van Rutte IV, dit gaat er gebeuren

Bijna een jaar nadat het kabinet-Rutte III zijn ontslag had aangeboden vanwege het toeslagenschandaal, staat vandaag het nieuwe kabinet van de VVD-leider op het bordes. Nog nooit duurde een kabinetsformatie zo lang, maar het vierde kabinet onder leiding van Rutte is een feit. Het wordt een dag vol tradities en ceremoniële plichten voor de ministers en staatssecretarissen van VVD, D66, CDA en ChristenUnie.

Hier een overzicht van het programma:

11.00 uur: de beëdiging op Paleis Noordeinde

Net als vijf jaar geleden vindt de beëdiging plaats in de Grote Balzaal van paleis Noordeinde. Toen werd Huis ten Bosch nog gerestaureerd en was daardoor niet beschikbaar. Nu is voor Noordeinde gekozen omdat het bordes groter is. Rutte IV telt twintig ministers en die moeten, samen met de koning, vanwege corona anderhalve meter afstand houden.

Uniek is dat deze keer één minister digitaal zal worden beëdigd. Sigrid Kaag (Financiën en vicepremier) heeft corona en zit daarom in isolatie.

De ministers staan bij de beëdiging in een rij tegenover het staatshoofd. Christoffer Jonker, de directeur van het kabinet van de koning, leest de tekst voor van de eed of belofte.

De nieuwe ministers stappen dan één voor één naar voren om "zo waarlijk helpe mij God almachtig" te zeggen of "dat verklaar en beloof ik". Ze mogen ook in het Fries, de tweede landstaal, antwoorden.

Ministers die nu al demissionair minister zijn, zoals premier Rutte en de ministers Hoekstra en Schouten, hoeven niet opnieuw beëdigd te worden en worden dan ook niet naar voren geroepen.

Daarna zijn de staatssecretarissen aan de beurt om de eed of de belofte af te leggen.

Circa 12.00 uur: de bordesscène

Het is traditie sinds 1971 dat de nieuwe ministersploeg samen met het staatshoofd op de foto gaat, op de trappen van een paleis. De mannen dienen zich straks nog wel even om te kleden. Bij de beëdiging dragen ze net als Willem-Alexander een jacquet, maar op het bordes is tenue de ville, oftewel een donker pak de dresscode. De verkleedpartij was er in 1971 ook al, naar verluidt omdat toenmalig koningin Juliana niet op de foto wilde met een "stel begrafenisondernemers".

Waar iedereen staat op het bordes is van tevoren vastgelegd. De premier en de vicepremiers staan rondom de koning. Nieuwe ministersposten, zoals in dit geval Klimaat of Natuur en Stikstof, staan over het algemeen meer naar achteren.

Sigrid Kaag zal ook bij dit moment niet aanwezig zijn. Het is niet voor het eerst dat er een minister ontbreekt op de foto. In 1982 was Hans van Mierlo (D66, Defensie) bij de presentatie van het derde kabinet Van Agt er niet bij wegens ziekte.

Alleen de ministersploeg staat op het bordes. Voor de staatssecretarissen is er niet zo'n moment.

Aansluitend: overdrachten op ministeries

Na de beëdiging gaan de bewindspersonen naar hun nieuwe ministerie om het werk van hun voorganger over te nemen. Dat is een ingewikkelde puzzel, want sommige ministers vertrekken op het ene ministerie en komen op een ander terug. Ook is de portefeuilleverdeling anders dan in Rutte III.

Voorgangers ontvangen hun opvolgers meestal met een glaasje champagne en in ieder geval met een lijvig overdrachtsdossier. Daarin staan alle zaken die ze vanaf hun eerste werkdag moeten weten over hun portefeuille. Het is een soort introductie voor nieuwe bewindslieden.

Op het ministerie van Financiën wordt ook altijd de symbolische sleutel van de schatkist overgedragen, maar ook die traditie zal vanwege de afwezigheid van Kaag vandaag niet doorgaan.

16.00 uur: eerste ministerraad

Afgelopen zaterdag waren ze al een keer bij elkaar voor het constituerend beraad, maar toen waren ze nog niet beëdigd. Vandaag komt de nieuwe ministerraad voor het eerst bijeen. Niet in de Trêveszaal, maar in de Rolzaal achter de Ridderzaal op het Binnenhof. Die wordt sinds het begin van de coronacrisis gebruikt voor de vergaderingen van de ministerraad, omdat die ruimer is.

De eerste ministerraad is de enige vergadering waarbij de pers aan het begin foto- en filmopnames mag maken.

20.30 uur: live-uitzending met kennismaking

Zowel op NPO 1 als NPO Radio 1 zijn er uitzendingen om kennis te maken met het nieuwe kabinet. Op televisie presenteren Ron Fresen en Saïda Maggé, op de radio zijn dat Lara Rense en Xander van der Wulp.

In de programma's worden vraaggesprekken gehouden met de verschillende bewindspersonen.

Na vandaag heeft de nieuwe ploeg een paar dagen om zich een beetje in te werken. In de Tweede Kamer staan geen debatten gepland. Vrijdag is er dan weer een ministerraad.

Daar zal vooral de regeringsverklaring worden besproken. Die leest premier Rutte volgende week dinsdag, 18 januari, voor in de Tweede Kamer. Aansluitend is er een debat, waar ook woensdag 19 januari voor uitgetrokken is.