Christianne van der Wal: regelaar op de achtergrond moet stikstofcrisis aanpakken

Met Christianne van der Wal heeft het kabinet een minister gekregen die niet bekendstaat als iemand die graag op de voorgrond treedt. Een regelaar op de achtergrond, zeggen mensen die haar beter kennen. Dat heeft misschien ook wel te maken met de studie die ze deed: Facility Management, waar je leert je hoe je een organisatie logistiek soepel kunt laten draaien.

Het zal haar van pas komen bij haar portefeuille: Natuur en Stikstof. Voor de coronacrisis noemde premier Rutte stikstof nog de grootste crisis van zijn premierschap. De belangen van de bouwwereld, de boeren en de natuur in ons kleine land botsen op dat dossier voortdurend, dus Van der Wal zal alle zeilen moeten bijzetten.

"Een uitdagende klus", erkende ze na afloop van haar gesprek met formateur Rutte. Vooral met de boeren zal ze veel te stellen krijgen. "Maar ik hoop eigenlijk helemaal niet tegenover ze te komen staan."

Van der Wal (48) komt uit Gelderland. Daar was ze eerst wethouder in Harderwijk en sinds 2019 gedeputeerde voor de VVD voor onder meer economie en mobiliteit. Ze ging daarbij niet over landbouw of stikstof, maar zei wel verschillende keren dat innovatie in de landbouw de kans is om uit de stikstofcrisis te komen. Ook is ze er voorstander van om de neerslag van stikstof in de omgeving daadwerkelijk te gaan meten, naast de berekeningen op basis van modellen die nu vooral gehanteerd worden.

Gruwel

De vraag blijft of het nieuwe kabinet gedwongen onteigening van boeren zal kunnen vermijden als het de stikstofdoelen wil halen. Als liberaal is die maatregel voor Van der Wal eigenlijk een gruwel. "Moeten, dat komt in ons woordenboek niet voor. Ik zou het heel erg vinden om tegen ondernemers te zeggen: 'jullie moeten stoppen'. De boeren zijn helemaal niet van slechte wil", zei ze in een interview in 2020.

"Ik ben ervan overtuigd dat we door samenwerking en een nieuw perspectief het stikstofprobleem kunnen oplossen", zei ze vorige week, na haar gesprek met premier Rutte. Op de passage uit het coalitieakkoord dat 'vrijwilligheid geen vrijblijvendheid betekent', ging ze niet in. "Ik ga me eerst eens inwerken."

Van der Wal was niet alleen provinciebestuurder, maar ook voorzitter van de VVD. Dat werd ze in 2017, toen de partij in zwaar weer zat door beschuldigingen van dubieus zakelijk handelen aan het adres van toenmalig voorzitter Henry Keizer. Die trad af, en na een korte periode onder een interim-voorzitter werd Van der Wal gekozen.

Ze wist de partij in rustiger vaarwater te brengen, met de gunstige verkiezingsuitslag van vorig jaar als resultaat. Maar kort na die stembusgang ging het toch weer mis. Er kwam veel kritiek op boegbeeld Mark Rutte, vanwege diens rol in de affaire rond Kamerlid Pieter Omtzigt en zijn 'functie elders'.

Verkeerde film

In een e-mail aan de leden schreef ze daarover: "Ik waande mij soms in de verkeerde film. Er kwam veel kritiek op onze partij. Deels terecht en deels niet. Bij kritiek heb ik altijd geleerd om eerst naar jezelf te kijken, naar onze partij te kijken. Kunnen wij iets verbeteren? Zijn er in onze manier van besturen en politiek bedrijven dingen misgegaan? Had er iets beter gekund? Wat kunnen we ervan leren? Dat is niet altijd leuk. Het is wel nodig."

In haar functie als partijvoorzitter was Van der Wal een vertrouweling van partijleider Rutte. Dat zal in het kabinet niet anders zijn. Op het ministerie van Landbouw zwaaien nu overigens twee bewindslieden die uit het provinciebestuur komen de scepter: Henk Staghouwer (ChristenUnie), eerder gedeputeerde in Groningen, is de nieuwe minister van Landbouw.