Verschillende Afghaanse tolken en hun families konden dagenlang niet bij hun paspoorten, omdat ze in de gesloten Nederlandse ambassade in Kabul lagen. Met hulp van lokaal Afghaans ambassadepersoneel kregen ze de paspoorten gisterenochtend terug.
Het Nederlandse personeel was toen al twee dagen weg. In de nacht van zaterdag op zondag werden de Nederlandse ambassademedewerkers van hun bed gelicht en maandagavond werden zij geëvacueerd. Ze lieten paspoorten en andere persoonlijke documenten van de tolken waarschijnlijk achter.
Dat blijkt uit gesprekken die de NOS had met één van de tolken en verschillende andere betrokkenen. Om hoeveel paspoorten het gaat is onduidelijk, maar in principe moest elke tolk die de afgelopen weken een visum aanvroeg om naar Nederland te reizen zijn paspoort inleveren op de ambassade.
De NOS weet van drie tolken dat hun paspoort daar zondag nog lag toen het Nederlandse personeel de ambassade had verlaten. De drie hebben hun paspoort gisterochtend heimelijk teruggekregen en weggesmokkeld onder de ogen van de Taliban. Tolken vrezen de wraak van de Taliban omdat ze hebben gewerkt voor buitenlandse mogendheden, die door de Taliban worden gezien als een vijandige bezettingsmacht.
"Ik heb mijn paspoort en mijn trouwakte op 8 augustus op de Nederlandse ambassade ingeleverd, zodat ik afgelopen dinsdag met een passagiersvlucht weg had kunnen vliegen," zegt de tolk die met de NOS sprak. Hij wil niet dat zijn naam bekend wordt, omdat hij vreest dat dat negatieve gevolgen kan hebben voor een asielaanvraag.
Afgelopen maandag, de dag nadat de Taliban Kabul volledig hadden ingenomen, probeerden hij en veel andere tolken via het vliegveld weg te komen. Maar hij stond er dus zonder zijn paspoort. "Een vrouw van de Nederlandse ambassade vertelde me dat ze aan het luchtvaartpersoneel zou doorgeven dat ik geen paspoort had, zodat ik door zou kunnen lopen." Dat lukte in alle chaos niet.
Dat geldt ook voor een tolk die contact heeft met Jan Gras, een Nederlander die zich inzet om Afghaanse tolken naar Nederland te halen. "Hij is met z'n gezin naar het vliegveld gegaan op maandag, omdat daar een vlucht voor hem zou zijn. Dat lukte niet, waarna hij is ondergedoken in Kabul. Zonder papieren, want die lagen op de Nederlandse ambassade."
Een ploeg van het Britse Sky News filmde hoe gevaarlijk de situatie rond het vliegveld is voor mensen die weg willen:
Beide tolken kregen dinsdagavond bericht van de Nederlandse ambassade. Nederlandse ambassade-medewerkers waren toen al niet meer aanwezig in Kabul en in de ambassadewijk wemelde het van de Taliban. Toch moesten de tolken op woensdagochtend juist daar hun paspoort ophalen.
'Ik had geluk dat ze mijn tas niet doorzochten'
De tolk die anoniem wil blijven: "Ik had eigenlijk afgesproken op een afstandje van de ambassade, maar daar was niemand. Dus ik belde met degene die me het paspoort zou geven. Ik moest naar de ambassade zelf komen. Daar was hij en hij gaf de documenten aan me."
Op de weg naar de ambassade stelden de Taliban geen vragen, maar toen de tolk zijn paspoort al had, ging het alsnog bijna mis. "Ze vroegen wat ik in de ambassadewijk deed. Ik zei ze dat ik een ziekenhuis zocht en dat accepteerden ze gelukkig. Ze wezen me de weg. Ik had geluk dat ze mijn tas niet doorzochten."
Ook de tolk die contact heeft met Jan Gras kreeg vragen van de Taliban. "Hij was daar met zijn vrouw en kinderen en kreeg de vraag waar hij vandaan kwam. Wat hij precies verteld heeft, weet ik niet, maar hij mocht doorlopen."
Zowel de tolk als Jan Gras spreekt van geluk dat de Taliban de paspoorten niet hebben opgemerkt. De tolk: "Als de Taliban de ambassade binnen waren gegaan dan hadden ze die paspoorten kunnen vernietigen. Of ze hadden het tegen me kunnen gebruiken dat mijn paspoort daar lag."
"Wij waren bang dat de paspoorten zouden worden vernietigd," zegt Jan Gras. "Om het vliegveld op te komen heb je een paspoort nodig."
De Taliban keerden de afgelopen weken razendsnel terug als machthebber in Afghanistan. Een uitleg over de groepering, en waar die voor staat:
Het is onduidelijk hoeveel paspoorten er op de Nederlandse ambassade hebben gelegen. De NOS heeft de ervaringen van de tolken voorgelegd aan het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar dat laat weten dat het geen mededelingen kan doen over deze kwestie. Betrokkenen zeggen wel dat er nu geen paspoorten meer liggen op de ambassade.
De inmiddels ondergedoken tolk die met de NOS sprak is blij dat hij zijn paspoort terug heeft en probeert nu vooral opnieuw contact te krijgen met de Nederlandse autoriteiten. "Ik word gebeld door Nederlandse nummers, maar de lijnen zijn slecht. Als ik dan terug probeer te bellen krijg ik niet de juiste mensen aan de lijn en het is ook nog eens heel duur. Nederland heeft vast nog lokale medewerkers, laat hen met mij bellen. Dan kunnen we makkelijk communiceren. Ik wil informatie over de vluchten die nu gaan."
