"Deze tweet is misleidend." Die melding plaatste Twitter gisteravond voor zover bekend voor het eerst bij een Nederlandse politicus. FVD-leider Thierry Baudet keerde zich tegen het coronavaccin en dat viel bij Twitter niet in goede aarde. Reageren en doorsturen van de tweet kan niet meer.
De timing is opvallend, een week voor de verkiezingen. Twitter wil niet ingaan op vragen hierover. Het sociale platform plaatst sinds begin dit jaar waarschuwingslabels bij tweets die misleidende informatie over het coronavaccin bevatten, maar op grote schaal gebeurt dat nog niet, zeker niet bij Europese politici.
In zijn tweet doet Baudet drie beweringen. Zo tweet hij dat de risico's voor zeventigminners 'verwaarloosbaar' zijn, omdat er onder hen maar 151 overlijdens zijn gemeld. Ook stelt hij dat de bijwerkingen van het vaccin 'heftig' zijn en dat de langetermijneffecten onbekend zijn.
Sterftecijfers
Baudet reageert op de actie van Twitter met een verwijzing naar de sterftecijfers van het RIVM, maar zijn beweringen over vaccins lijken de daadwerkelijke reden te zijn voor de disclaimer. Het waarschuwingslabel bij de tweet verwijst naar het coronavaccin.
Toch zijn er ook wat vraagtekens te plaatsen bij de bewering van Baudet over het aantal doden. Er stierven veel meer 70-minners aan corona: in totaal 1526. (Dat waren er overigens 1494 toen Baudet zijn tweet plaatste; inmiddels zijn er nieuwe weekcijfers bekendgemaakt.)
Onderliggend lijden betekent niet dat die mensen niet door corona zijn overleden
Het aantal van 151 slaat volgens hem op het aantal doden onder de 70 zonder onderliggend lijden; inmiddels zijn dat er 155. "Maar dat betekent niet dat die mensen niet door corona zijn overleden", zegt RIVM-woordvoerder Harald Wychgel.
Als je bijvoorbeeld astma hebt en overlijdt na een corona-infectie, word je geregistreerd als overledene met onderliggend lijden. Maar zonder corona had je misschien nog lang geleefd.
Coronasceptici tekenen vaker aan dat overlijden 'met corona' niet hetzelfde is als overlijden 'aan corona'. Maar van de bijna 16.000 Nederlandse coronadoden merkten artsen bij slechts 383 patiënten aan dat corona niet de directe doodsoorzaak was.
Bovendien was er sprake van onderrapportage: niet alle coronadoden worden gemeld. Het CBS meldt dat er sinds maart 2020 bijna duizend Nederlanders onder de 65 méér zijn overleden dan normaal. En dat terwijl er al maatregelen waren om het coronavirus te beteugelen: het potentiële gevaar, zonder maatregelen, was dus groter.
Meestal milde bijwerkingen
Dan het vaccin. Agnes Kant, directeur van Bijwerkingencentrum Lareb, wil niet reageren op de tweet van Baudet: "Ik ga niet inhoudelijk in debat met de heer Baudet."
Over de hevigheid van de bijwerkingen is op de site van Lareb te lezen dat de vaakst voorkomende bijwerkingen meestal mild zijn en dat de meeste mensen binnen een paar dagen na de prik herstellen. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn reacties op de prikplek, hoofdpijn, vermoeidheid, spierpijn, pijn in de gewrichten en koorts. De bijwerkingen verschillen per vaccin.
Het risico op ernstige bijwerkingen is erg klein, maar kan niet helemaal worden uitgesloten
"Het risico op ernstige bijwerkingen is erg klein, maar kan niet helemaal worden uitgesloten", meldt de website ook. In zeldzame gevallen kunnen er bijvoorbeeld heftig allergische reacties optreden.
Volgens het CBG, dat samen met het EMA medicijnen beoordeelt, is de kans op ernstige bijwerkingen nadat het vaccin is goedgekeurd klein. "Toch kunnen we het nooit helemaal uitsluiten. Voor heel zeldzame bijwerkingen waren de studies niet groot genoeg. Daarom houden we, ook na goedkeuring, de vaccins goed in de gaten."
Ongemak over scheidsrechtersrol
Los van de discussie over feiten, leeft bij velen het ongemak over Twitter en andere sociale-mediabedrijven die de rol van scheidsrechter van het vrije woord krijgen toebedeeld. Tegelijkertijd is er ook druk op de techbedrijven om hun 'verantwoordelijkheid te nemen' tegen misinformatie. "Maar het is een probleem dat de Twitter-regels niet transparant zijn", zegt hoogleraar digitale samenleving José van Dijck.
"Traditionele media doen ook aan selectie en drukken niet alles af. Maar vervolgens leggen ze wel uit waarom ze iets wel of niet doen. Je kunt met ze in discussie."
Dat doet Twitter niet: waarom deze tweet is verwijderd, wil het bedrijf niet aangeven. Wel is duidelijk dat het Twitter menens is: als Baudet nogmaals 'misleidende' tweets plaatst, loopt hij het risico om tijdelijk of zelfs permanent van het platform te worden verbannen.
Forum voor Democratie is woest: "Als een oppositiepartij, een week voor de verkiezingen, op zo'n manier wordt gecensureerd zegt dat iets over de staat van onze democratie", laat een woordvoerder weten.