Door onderschatting en miscommunicatie kon het Capitool worden bestormd

Vijf dagen na de kortstondige bezetting van het Capitool wordt via reconstructies en interviews in Amerikaanse media langzaamaan duidelijk hoe de bestorming kon gebeuren. De politie, veiligheidsdiensten en het Pentagon gingen vooraf uit van een demonstratie met mogelijk wat kleinschalig geweld, zo blijkt. Door slechte voorbereiding, chaos en miscommunicatie liep de situatie volledig uit de hand.

Vijf mensen kwamen bij de bestorming van het Amerikaanse parlementsgebouw om het leven. Tientallen agenten en Trumpaanhangers raakten gewond. Er lopen inmiddels zeker 25 onderzoeken naar binnenlands terrorisme.

De FBI onderzoekt of sommige relschoppers van plan waren Congresleden te ontvoeren. Die hadden namelijk tiewraps bij zich, die gebruikt kunnen worden als plastic handboeien.

Eerst even terug naar woensdag: dit gebeurde er toen in Washington.

Zo'n 1400 agenten probeerden tevergeefs de naar schatting 8000 betogers weg te houden bij het Capitool. Vanwege tegenstrijdige lezingen valt nog altijd niet met zekerheid te zeggen waarom het ruim 3,5 uur duurde voordat de reservestrijdkrachten orde op zaken kwamen stellen.

Zo zegt de pas opgestapte politiechef van het Capitool dat hij zes keer om hulp van de Nationale Garde heeft gevraagd. Het eerste verzoek was twee dagen voor de demonstratie en de overige vijf op de dag zelf, zegt Steven Sund in zijn eerste interview over de bestorming van het parlementsgebouw.

'Zou er slecht uitzien'

"Als de Nationale Garde er was geweest, hadden we ze (de relschoppers red.) langer op afstand kunnen houden, totdat er meer agenten van onze collega-departementen arriveerden." Maar zijn meerderen waren vooral bezorgd dat het er slecht uit zou zien als de Garde werd ingezet ingezet, zegt Sund tegen The Washington Post.

Die meerderen, de sergeants at arms van de Senaat Michael Stenger en van het Huis van Afgevaardigden Paul Irving, hebben onder druk ook hun functie neergelegd. De twee bestuurders hebben niet gereageerd op de aantijgingen van de politiechef in de krant. Maar onderminister McCarthy van Defensie heeft gezegd dat de Capitol Police vooraf juist geen hulp heeft gevraagd van de Nationale Garde.

'Onduidelijk verzoek'

Sterker nog, volgens McCarthy hebben burgemeester Bowser van Washington en politiechef Sund vlak voordat de relschoppers het gebouw binnendrongen wel gevraagd om versterking - maar "lukte het ze niet om duidelijk te maken welke middelen ze nodig hadden en waar, als gevolg van chaos".

De hoge militair Walter Piatt legde aan The New York Times uit waarom zo'n verzoek kristalhelder moet zijn. "Het laatste wat je wil is ergens troepen op afsturen zonder dat je weet waar ze precies heengaan, en dat de situatie er alleen maar erger op wordt."

De discussie laat volgens de krant duidelijk zien dat er vooraf geen helder plan was voor het geval van een escalatie. Terwijl op extreemrechtse fora al op voorhand deze boodschap openlijk werd gedeeld: "Het Capitool is ons doel, de rest is een afleidingsmanoeuvre."

1400 tegen 8000

Ondanks dit soort signalen had de Capitol Police 1400 van zijn 2000 agenten ingezet op 6 januari. Dat is de normale bezetting voor een demonstratie, meldt persbureau AP op basis van diverse anonieme bronnen binnen de politie-eenheid.

Sommige agenten waren wel voorbereid op een protest, maar niemand had de zware uitrusting die gebruikelijk is bij rellen. Aangezien er vooraf geen grote barricades om het Capitool waren geplaatst, lukte het relschoppers na zo'n 15 minuten om door te breken aan de westkant van het gebouw.

Op sociale media klonk geregeld de vraag: waarom hebben de agenten niet eerder het vuur geopend? Volgens AP was dat het besluit van een politiecommandant. Die maakte vermoedelijk de inschatting dat er mensen vertrapt zouden raken in de paniek, of dat er een vuurgevecht zou ontstaan tussen de politie en gewapende demonstranten.

"Het zou een bloedbad zijn geworden als er met scherp was geschoten", zei een plaatselijke motoragent op voorwaarde van anonimiteit tegen de NOS.

Weggelokt

Op sociale media klonk wel meer kritiek op het optreden van sommige agenten. Zo vonden mensen het vreemd dat er op de ene plek hard gevochten werd om relschoppers tegen te houden en op andere plekken de Trump-aanhangers zonder slag of stoot werden doorgelaten.

Eén agent is de afgelopen dagen in Amerikaanse en internationale media uitgegroeid tot held. Eugene Goodman van de Capitol Police lokte in zijn eentje een menigte binnendringers weg van de senaatszaal, die op dat moment nog vrij toegankelijk was.

"Wat zich heeft afgespeeld in het Capitool wordt met het uur duidelijker", zegt correspondent Marieke de Vries. "Er komt ook steeds heftiger beeld van vrij. Dat komt ook hard aan bij de Congresleden die zich hadden verschanst en niet zagen wat er precies gebeurde. Bij hen dringt steeds meer het besef door aan wat voor mogelijk bloedbad ze ontsnapt zijn."

Komende week, als de Democraat Joe Biden wordt geïnaugureerd als president, is de Nationale Garde van plan om tot 15.000 manschappen extra in te zetten. Burgemeester Bowser van Washington heeft de regering gevraagd alle openbare samenkomsten te verbieden tot en met 24 januari.