De climax nadert, maar in Groot-Brittannië is weinig aandacht voor brexit
Deadlines en brexit, een gelukkig huwelijk is het nooit geweest. Weer ging er een week voorbij zonder doorbraak.
Er klonken enkele positieve geluiden uit Brussel deze week. Dat een deal voor 95 procent rond is en dat beide kampen nog steeds progressie boeken. Maar die laatste 5 procent blijken al heel lang de lastigste. "We zijn nog steeds aardig wat meters van de finishlijn verwijderd", zei commissievoorzitter Ursula von der Leyen afgelopen vrijdag.
Het blijft maar vastlopen op de dossiers waar het al maanden over gaat: hoeveel toegang houden vissers uit EU-landen straks tot de Britse wateren? En in hoeverre zijn de Britten bereid om EU-regels te volgen in ruil voor toegang tot de Europese interne markt? Beide dossiers liggen zo gevoelig dat er zowel in Brussel als in Londen nog altijd geen bereidheid is om de ander tegemoet te komen.
In blessuretijd
Afgelopen week zaten de onderhandelingen al in de blessuretijd om alles nog voor 1 januari rond te maken. Het akkoord moet nog in alle 23 EU-talen vertaald worden, in nauw overleg met juristen en advocaten om te zorgen dat de deal in elke lidstaat juridisch gezien hetzelfde betekent. En omdat het akkoord zeker 600 (en waarschijnlijk meer) pagina's zal bevatten, is dat nog een gigantische klus.
Daarnaast moet ook het Europees parlement erover stemmen, iets wat nu gepland staat in de week van 14 december. En ook dat lijkt met de dag moeilijker te worden nu een doorbraak langer en langer op zich laat wachten. Er wordt al gekeken naar een ingelaste zitting van het Europees parlement tussen kerst en oud en nieuw. Of zelfs naar mogelijkheden om de ratificatie over 1 januari heen te tillen: allemaal erg ingewikkeld.
Weinig aandacht voor
Opvallend genoeg is er in Groot-Brittannië weinig aandacht voor brexit, juist nu deze cruciale slotfase is aangebroken. De uiteindelijke deal maakt duidelijk hoe de toekomst er buiten de EU uit zal komen te zien, iets waar de afgelopen 4,5 jaar over gestreden is. En nu de climax nadert, domineert corona de voorpagina's.
Dat kan aan de ene kant een voordeel zijn voor Boris Johnson. Hoe minder zout op elke brexit-slak, hoe beter. Zeker nu het moment van de waarheid voor de deur staat. Johnson heeft zich de afgelopen weken in de openbaarheid amper met brexit bemoeid. Hij kwam met een nieuw tienpuntenplan voor het klimaat, met een nieuwe defensiebegroting en morgen kondigt hij een nieuwe coronaroutekaart aan. Maar brexit-vergezichten? Daar waagt Johnson zich al maanden niet meer aan.
Maar aan de andere kant kan hij niet blijven weglopen voor een beslissing. Zelfs insiders in Downing Street zeggen dat Johnson nog altijd niet voor zichzelf de knoop heeft doorgehakt of hij nou wel of geen deal wil. Aan elke keuze kleven immers gigantische nadelen.
Kiest hij voor een akkoord, dan zal hij hoe dan ook een compromis moeten sluiten met de EU. En elk compromis zal door de fanatieke brexit-vleugel in zijn Conservatieve partij uitgelegd worden als een knieval. Zij zullen het zien als verraad en Johnson voorhouden dat het akkoord 'geen echte brexit' is. Hoewel Johnson een meerderheid heeft van 80 zetels, is deze groep groot genoeg om het hem serieus moeilijk te maken. Zeker ook omdat een groot deel van deze groep zeer kritisch is op zijn coronabeleid; de relatie met z'n fractie is al behoorlijk bekoeld.
'No deal' serieuze optie
Alsnog voor een no-deal-brexit gaan blijft daarom een serieuze mogelijkheid. Zeker omdat Johnson dan verlost is van elke Brusselse bemoeienis. En economisch gezien is de klap van dat scenario niet eens zoveel zwaarder dan wanneer er wel een deal komt. Omdat de Britten onder Johnson slechts een relatief dun akkoord nastreven, staat er hoe dan ook veel te veranderen op 1 januari. De Britse regering rekende uit dat een no-deal-brexit de komende tien jaar de economie 8 procent kleiner maakt, terwijl dit akkoord 5 procent minder groei betekent . Op lange termijn een klein verschil.
Alleen kleven daar weer grote geopolitieke nadelen aan. Een no-deal-brexit zal de relatie met de EU ernstig verslechteren. En daarnaast zal het ook Johnsons band met aankomend president Biden, een uitgesproken tegenstander van brexit, alleen maar bemoeilijken. Biden vreest voor de gevolgen voor Noord-Ierland in zo'n scenario, iets wat hem mede vanwege zijn Ierse roots na aan het hart gaat.
Zonder deal zal Johnson dus verder geïsoleerd raken op het internationale toneel. Juist op een moment dat hij in 2021 de G7 en de klimaattop mag organiseren. Momenten waarop hij graag wil laten zien dat de Britten ook na brexit nog steeds een rol van betekenis spelen.
Het is een duivels dilemma. Toch zal Johnson uit één van deze twee mogelijkheden moeten kiezen. En snel.
