Trump en Biden opnieuw in debat; vertaler Frank hoopt op minder chaos

Zou het tweede debat tussen de Amerikaanse presidentskandidaten Trump en Biden vannacht iets minder chaotisch verlopen dan het eerste? Een maand geleden liep het uit op een chaos door de vele onderbrekingen en de ordeloze discussies waar soms zelfs de gespreksleider in verwikkeld raakte.

Vertaler Frank Lekens moest er ter plekke begrijpelijk Nederlands van maken voor de ondertitels op NPO 1. "Het was lastig", verzucht hij.

Hoe chaotisch het debat verliep werd ook geïllustreerd door de Japanse vertaling, waar op een gegeven moment de twee kandidaten, moderator Wallace en hun drie tolken door elkaar spraken:

Voor dit soort debatten werkt Lekens in een ploeg van vier personen: twee teams van een tolk en een ondertitelaar die elkaar om de paar minuten afwisselen. Door deze werkwijze had hij aanvankelijk niet eens door dat het debat chaotisch verliep.

"Ik hoor het tweetal niet praten, ik luister alleen naar de tolk. Op den duur werd duidelijk dat ze door elkaar praatten, want ik had niet meer door wie iets zei, Biden of Trump."

Door de wanorde moesten sommige stukken onvertaald blijven. "Je kunt niet alles samenvatten, er valt soms wat weg. Zelfs wat de tolk zei ging soms te snel om goed te titelen. Normaal probeer je zo veel mogelijk typefouten te voorkomen, maar het was nu niet te doen."

"Als tolk wil je een afgewogen verhaal bieden, maar dit was heel chaotisch. Als ze zo door elkaar schreeuwen is het moeilijk om er een lijn in te ontdekken."

Het eerste debat tussen Trump en Biden samengevat: gekibbel, gescheld en gekissebis domineren:

Volgens Lekens, die al ondertitelt sinds het debat tussen oud-president Bush sr. en Al Gore, werd de situatie nog moeilijker door het onnavolgbare taalgebruik van Trump. "Ik heb wel eens iemand horen verzuchten dat er echt niet duidelijk was wat hij wil zeggen. Omdat hij zo lastig te volgen is, kun je Trump niet woord voor woord weergeven. Maar voor een goede samenvatting moet je eerst precies begrijpen wat hij bedoelt en dat is bij hem soms ook een probleem."

Lekens hoopt dat het tweede debat vannacht, waarvoor de afspraken over elkaar laten uitspreken nog eens zijn aangehaald, beter te volgen zal zijn. "Een gestructureerde redenering is makkelijker te vertalen. Zo kan een moeilijk betoog eenvoudiger te vertalen zijn dan een amusementsprogramma. Als een of andere ster wordt gevraagd hoe het is om in Nederland te zijn dan schiet dat alle kanten op, terwijl een medische of politieke gedachtegang makkelijker vast is te houden."

De suggestie om de kandidaten een muteknop te geven, juicht Lekens in ieder geval van harte toe.

Hoe werken de Amerikaanse verkiezingen ook alweer? Correspondent Arjen van der Horst legt het uit: