Oud-Dutchbatters zeggen dat ze nog elke dag lijden onder de gevolgen van de missie in Srebrenica in Oost-Bosnië, 25 jaar geleden. Dat schrijft het AD. De krant hield een enquête. Veertig Dutchbatters reageerden.
Het is morgen precies 25 jaar geleden dat de enclave viel. De Nederlandse VN-vredesmissie Dutchbat kon niet verhinderen dat zeker 8400 moslimjongens- en mannen door Bosnisch-Servische troepen werden weggevoerd en vermoord.
De 400 Nederlanders waren militair niet opgewassen tegen de Bosnische Serviërs en hadden te maken met een beperkt VN-mandaat. Ook kregen ze, ondanks herhaalde verzoeken, geen luchtsteun. Morgen wordt de genocide herdacht.
Slecht voorbereid
Het valt de veteranen zwaar dat het mislukken van de missie Dutchbat wordt aangerekend, zeggen ze in de enquête. De meeste respondenten vinden dat ze slecht voorbereid naar de enclave gingen, en bijna de helft had daar niet het gevoel dat Dutchbat iets kon betekenen.
Een Dutchbatter zegt dat hun niet was duidelijk gemaakt in wat voor situatie de moslimenclave zat, en hoe afhankelijk de Dutchbatters zouden zijn van de VN als het uit de hand liep. Een ander zegt: "Ik voelde me klein, nietig en kwetsbaar toen ik de bus uitstapte. Het voelde als pappen en nathouden."
"De besluiteloosheid van de internationale gemeenschap heeft duizenden levens gekost. Ik schaam mij daarvoor", zegt een veteraan.
Psychische hulp
Ruim de helft van de veertig respondenten heeft psychische hulp gehad vanwege een trauma. Veel Dutchbatters verloren hun baan, kennen collega's die zelfmoord pleegden, of ze verloren hun partner.
De Dutchbatters hebben volgens het AD het gevoel dat ze in de steek zijn gelaten, zowel in Srebrenica als na de missie. Bijna alle veertig respondenten vinden dat de nazorg slecht is. En ze zeggen dat ze al 25 jaar lang op onbegrip stuiten.
Hoe kwam het zover in Srebrenica? We maakten daar deze uitlegvideo over:
De veteranen zijn boos over de tekst in de Canon van Nederland. "Terwijl Nederlandse militairen de Bosnische enclave Srebrenica moeten veiligstellen, vallen Servische troepen binnen en vermoorden bijna alle mannen", staat erin.
"We worden beschouwd als lafaards", zegt een veteraan. "We zouden onvoldoende gedaan hebben, maar bescherming van de bevolking was niet ons mandaat. Bovenal ontbraken de mensen en de middelen." Een ander: "Wij hebben geen duizenden mannen de compound afgestuurd. Er zijn geen duizenden mannen onder onze ogen afgeslacht. Ja, er zijn ook fouten gemaakt. Dingen hadden wellicht anders gemoeten, maar iedereen liet ons verrekken."
Een Dutchbatter zegt dat de missie tot op de dag van vandaag een rol speelt in het leven. "Ik ben blij dat ik nog normaal kan functioneren in de maatschappij en nog een baan heb. Het is een schande dat ik zo veel collega's ben kwijtgeraakt door zelfmoord, omdat zij dit geen plek hebben kunnen geven."
De veteranen die het AD sprak, willen financiële compensatie voor de psychische schade. Ook willen sommigen excuses.