Ingesloten in een nieuw land: Mitra Nazar verhuisde midden in crisis naar Turkije

Ik stap het smoezelige kantoortje van de makelaar binnen. "Je handen graag," zegt de makelaar met een dwingende glimlach als ik nog op de drempel sta. Hij pakt de fles eau de cologne van zijn bureau en sprenkelt een paar flinke scheuten over mijn handpalmen. Ik zeep mijn handen ermee in. De ruimte vult zich met een scherpe citroengeur. Pas dan mag ik plaatsnemen.

Turken gieten deze kolonya traditioneel over de handen van hun gasten, als blijk van gastvrijheid en voor een goede hygiëne. Omdat kolonya voor tachtig procent uit alcohol bestaat, wordt het nu obsessief gebruikt in de strijd tegen het coronavirus. "Dit is waarom we hier zo weinig coronabesmettingen hebben", zegt de makelaar. "Het is maar goed dat je in Turkije komt wonen."

Het is begin maart, ik ben op zoek naar een huurwoning in mijn nieuwe standplaats Istanbul. Na zes jaar op de Balkan sta ik op het punt mijn geliefde, onze dochter en de Servische kat mee te slepen naar de volgende fase in ons leven. Maar al snel wordt duidelijk dat alles anders gaat lopen.

Geen afscheid nemen

Terwijl de kolonya overal uitverkocht raakt, schieten de besmettingscijfers in Turkije toch omhoog. De citroenparfum blijkt niet genoeg om het virus buiten de deur te houden. Van mijn huizenjacht komt niet veel meer terecht. De makelaar sluit zijn kantoortje. Scholen en horeca gaan dicht, parken worden met linten afgezet en er komt een algeheel straatverbod voor ouderen én kinderen. Turken nemen het zekere voor het onzekere en sluiten zich op in hun huis.

Terwijl half maart in Europa de grenzen nog wagenwijd open zijn, gooit Turkije in één ruk alles dicht. Internationale vluchten worden massaal gecanceld. Wie nog weg wil, moet snel beslissen en direct in actie komen.

Dat geldt ook voor mij. Mijn gezin is dan op familiebezoek in Engeland, het lukt niet meer om ze naar Istanbul te halen. We kunnen niet terug naar Belgrado om ons huis in te pakken voor de geplande verhuizing. Mijn dochter van vier kan geen afscheid nemen van haar Servische vriendjes. En de kat moet voorlopig blijven wonen bij de oppas.

De katten die wel in Istanbul zijn, krijgen bezoek van een ambtenaar die vanwege de coronacrisis zijn normale werk tijdelijk heeft ingeruild: van ambtenaar tot kattenfluisteraar.

Als correspondent ben je eraan gewend dat plannen die je vooraf maakt, vaak in de soep lopen. Een vrij weekend met je gezin eindigt nogal eens abrupt omdat er nieuws is. Een verhaal kan zomaar een andere wending krijgen, een reis een andere richting. Je bent erop getraind.

Maar deze wending was van een andere orde. Voor mijn neus klapte een deur dicht. Ik was net op tijd binnen, maar mijn geliefden stonden nog buiten. En niemand kon voorspellen wanneer die deur weer open zou gaan.

Escape-routes

In Turkije beginnen de gevolgen van de coronacrisis langzaam zichtbaar te worden. Miljoenen dagloners raken in één klap hun inkomen kwijt. Geld om die mensen door de crisis heen te slepen is er niet. Dit land was net bezig op te krabbelen uit de vorige financiële crisis.

Het virus maakt ook de eerste slachtoffers in overbevolkte gevangenissen. Duizenden politieke gevangenen, journalisten en advocaten vallen niet onder de amnestieregeling. Voor miljoenen vluchtelingen en migranten in arme wijken en kampen is zelfisolatie geen optie. Het zijn de kwetsbaarste groepen die het hardst geraakt zullen worden.

Er zijn nog een paar escape-routes, hoor ik van het consulaat. Via Minsk in Wit-Rusland of Doha zou ik het land nog uit kunnen. Maar ik weet ook: als ik nu vertrek, dan kom ik er voorlopig niet meer in. Een chaotisch palet van zorgen en afwegingen schiet door mijn hoofd. Het is uiteindelijk mijn geliefde, die ook journalist is, die de knoop helpt doorhakken. "Het gaat goed met ons," zegt hij. "Maak je geen zorgen. Doe wat je moet doen."

Oorverdovend stil

Ik stop met het zoeken naar vluchtroutes. En besluit me te laten insluiten in het land dat de komende jaren mijn thuis zal zijn. Het land dat ik zal proberen te doorgronden, zodat ik de verhalen kan vertellen van de mensen die er wonen.

Twee maanden later loop ik door Istiklal, de drukste winkelstraat van Istanbul. Nu is het oorverdovend stil. Turkije is overgegaan op gedeeltelijke lockdowns. Een straatverbod op zaterdag en zondag.

Ik loop op de trambaan en kijk om me heen. De stad is overgenomen door straatkatten en zeemeeuwen. Journalisten en politieagenten zijn de enige mensen die ze tegenkomen. In de lucht zoomt een drone, die unieke beelden maakt van een lege miljoenenstad.

De storm lijkt uit te blijven. Het officiële aantal besmettingen en doden gaat gestaag omlaag. De gezondheidszorg lijkt het aan te kunnen. Er is licht aan het eind van de tunnel. In juni gaan er misschien weer wat internationale vluchten.

Ik ga de deur niet meer uit zonder mijn eigen flaconnetje kolonya op zak. En elke ochtend word ik wakker met de aanstekelijke lach van mijn dochter. Ze omhelst me door het scherm van de telefoon heen.