Succesaanpak IJsland: heel veel testen en voorzichtige eilandbewoners

• Eline de Zeeuw

  redacteur Sport & Buitenland

IJsland lijkt de coronapandemie dankzij een intensief testbeleid te hebben ingedamd. De afgelopen anderhalve week zijn er nauwelijks nieuwe besmettingen vastgesteld en de intensive care-afdelingen op het eiland zijn leeg. "Ik had niet verwacht dat herstel zo snel zou gaan", zei het hoofd epidemiologie van IJsland, Thorolfur Gudnason, tevreden.

Nederlandse inwoners van IJsland zijn opgelucht. "Mensen zeggen hier vaak Þetta reddast - het komt wel weer goed. Daar lijkt het nu op."

Succesaanpak

Een belangrijk deel van het succesverhaal is te danken aan de kleine bevolking en geïsoleerde ligging van IJsland. Maar ook aan de doortastende aanpak van de regering, die een beleid voerde van testen, traceren en isoleren. In samenwerking met neuroloog en geneticus Kári Stefánsson, eigenaar van biotechbedrijf DeCODE Genetics, werd een enorme testcapaciteit opgebouwd.

Zo konden op een bevolking van 364.000 mensen meer dan 50.000 testen worden afgenomen: omgerekend is bijna veertien procent van de bevolking onderzocht op covid-19. Geen ander Europees land komt in de buurt van die cijfers.

Gemiddeld nam het aantal sterfgevallen op IJsland afgelopen weken zelfs af. Daar zijn verschillende verklaringen voor, zei directeur gezondheidszorg Alma Möller in haar dagelijkse briefing: als gevolg van de maatregelen werden ook andere infectieziekten minder snel overgedragen en omdat IJsland in de pauzestand stond gebeurden minder ongelukken.

Na zes weken van een relatief losse lockdown heropenden maandag kappers, tandartsen en andere bedrijven hun zaken. Bijeenkomsten tot vijftig mensen zijn weer toegestaan, al moeten ze wel twee meter afstand houden. Basisscholen en veel restaurants zijn nooit dicht geweest.

"Ik denk dat IJslanders het coronavirus van begin af aan heel serieus hebben genomen", vertelt Pimpernel Verwijnen. Samen met haar gezin woont ze in Kjós, ten noordoosten van de hoofdstad. "Ik weet niet of het er mee te maken heeft, maar de eilandbewoners lijken het gewend om dingen van buitenaf te weren. Nog vóór de regering maatregelen nam, deden we dat zelf al. Zo stond er overal al desinfecterende gel bij de ingang van winkels."

Volgens Mariska Moerland, die sinds zeven jaar in Reykjavik woont, is er sprake van opluchting. "Mensen zijn tevreden over de manier waarop de regering de crisis heeft aangepakt. Ze ontspannen meer", zegt ze aan de telefoon. "Ik heb nooit symptomen gehad, maar ook ik kan me laten testen. Daar hoef ik niet eens voor te kuchen."

'Alle inwoners testen'

En IJsland is voorlopig nog niet uitgetest. Sterker nog: geneticus Stefánsson sprak begin maart al de ambitie uit om alle inwoners van IJsland te testen op covid-19. Dat is niet alleen noodzakelijk om het virus onder controle te houden, meent hij, maar ook om de manier waarop het om zich heen grijpt beter te leren snappen. Zo blijkt een deel van de dragers van het virus in IJsland geen merkbare symptomen te hebben.

"Ik hoorde in maart dat covid-19 in China in 3,4 procent van de besmettingsgevallen dodelijk was. Dat verbaasde me, want voor zo'n berekening moet je de verspreiding van het virus onder de gehele bevolking kennen, niet alleen de ernstig zieken of risicogroepen", zei Stefánsson begin april in interview met magazine The Reykjavik Grapevine.

Sinds maandag worden actief bloedmonsters verzameld bij een breed publiek om te bepalen in hoeverre het coronavirus zich daadwerkelijk heeft verspreid onder de IJslandse bevolking. De regering hoopt op tienduizenden deelnemers; huisartsen vragen hun patiënten vrijwillig bloed te geven.

Voorzichtig wordt het normale leven op IJsland weer opgepakt. Corona verdwijnt weliswaar voorzichtig, de gevolgen van de crisis zijn nog pijnlijk voelbaar. Zo werd de Nederlandse Mariska Moerland vorige week samen met haar andere collega's voorlopig ontslagen bij de uitgeverij waar ze werkte.

"We maken tijdschriften en kaarten voor toeristen. Maar die komen voorlopig niet meer. Ik zit tussen hoop en vrees wat dat betreft: misschien dat het over drie maanden beter gaat en toeristen weer kunnen komen, maar ik heb er een hard hoofd in. Er hoeft er maar één het virus weer mee te nemen naar het eiland."