Groot nieuws in Rusland vandaag: het internationale onderzoeksteam dat de ramp met de MH17 onderzoekt, zou serieus hebben overwogen om stiekem getuigen te horen. In Rusland. Zonder toestemming van de autoriteiten. En dat zou een flagrante schending zijn van de Russische soevereiniteit.
Of het bericht klopt, doet eigenlijk niet zoveel ter zake. Er wordt niet gemeld of de onderzoekers de aan hen toegeschreven overweging daadwerkelijk hebben uitgevoerd. Het lijkt een zoveelste poging om verwarring te zaaien over de vraag wie er verantwoordelijk moet worden gehouden voor het neerhalen van de Boeing 777 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014.
Maar verder is het in de Russische media oorverdovend stil aan de vooravond van het MH17-proces, dat morgen begint. Er zijn vrijwel geen berichten over de inhoud van het proces, of over de Russische verdachten die worden berecht in Nederland. Het gaat vooral over het coronavirus. Ook Internationale Vrouwendag en het huwelijksaanzoek van een vrouw aan president Poetin staan hoog op de agenda.
'Rusland zwart maken'
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat Russische kijkers, lezers en luisteraars de afgelopen jaren niets te horen hebben gekregen over de ramp die zich op 17 juli 2014 voltrok. Er is eindeloos over bericht, beschouwd, geanalyseerd en gediscussieerd in kranten, op de radio, op de televisie en online. Maar het Kremlin houdt door de jaren heen vol niet verantwoordelijk te zijn voor het neerschieten van MH17.
Een van de gezichten die telkens terugkeerden in de media was dat van Maria Zacharova, woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij had vanaf het begin maar één boodschap: het onderzoek van het internationale Joint Investigation Team (JIT) en de conclusie die het Nederlandse Openbaar Ministerie eruit trok dat drie Russen (en een Oekraïner) verantwoordelijk zijn, zijn "bevooroordeeld", "politiek gemotiveerd" en "er enkel en alleen op gericht om Rusland zwart te maken".
Rusland heeft, met andere woorden, volgens haar niets te maken met de MH17-ramp. Het heeft geen Buk-installatie naar Oost-Oekraïne gebracht, vanwaar de Boeing van Malaysia Airlines werd neergehaald. Laat staan dat die installatie gebruikt kan zijn om het vliegtuig uit de lucht te schieten. Daarbij schroomt Zacharova niet om grote woorden te gebruiken, die overigens meestal niet of nauwelijks te controleren zijn.
Correspondent David Jan Godfroid over het nieuws in de Russische media:
Afgelopen week nog beweerde ze dat de Nederlandse autoriteiten "zware druk" uitoefenen op de Haagse rechtbank in een "groteske poging" om vooral maar tot een politiek gewenst vonnis te komen, berichtte het staatskanaal Rossija 24.
Toen de Nederlandse officier van justitie Fred Westerbeke twee weken geleden in het Amerikaanse tv-programma 60 minutes bekendmaakte over ten minste één ooggetuige te beschikken, verklaarde Zacharova daar "met walging" kennis van te hebben genomen. "Ze hebben een farce gemaakt van een tragedie."
Rusland doet er alles aan om verwarring te zaaien over de gang van zaken op 17 juli 2014. Er zijn verhalen geweest over een Oekraïens gevechtsvliegtuig dat de MH17 zou hebben neergehaald, inclusief computeranimaties en ooggetuigenverslagen. De producent van de Buk-raketten, Almaz Antey, zette een hele test op touw die zou moeten bewijzen dat de Buk alleen kon zijn afgevuurd vanaf grondgebied dat onder controle stond van het Oekraïense leger. Rusland verweet het JIT dat het niet mee mocht doen aan het onderzoek, dat Russische informatie niet serieus werd genomen.
Gretig verspreid
Al die mist werd en wordt gretig verspreid door de Russische media, de door de staat gefinancierde netwerken RT en Sputnik voor de internationale markt en door vrijwel alle media in Rusland zelf. Het is dan ook niet verwonderlijk dat maar een piepklein percentage Russen het eigen land verantwoordelijk houdt voor de tragedie met de MH17; slechts 2 procent gelooft dat Rusland schuld heeft, bleek onlangs uit een opinieonderzoek van het Levada Centrum in opdracht van de Universiteit Leiden en de website Raam op Rusland. Meer dan de helft van de ondervraagden legt de schuld bij Oekraïne.
Toch slikt niet iedereen in Rusland de door de staat aangeleverde informatie voor zoete koek. Ruim een kwart van de ondervraagden zegt dat ze niet zeker weten wie verantwoordelijk is voor de tragedie.
