De liquidatie van de hoge Iraanse militair Qassim Soleimani volgt op een lange periode van almaar oplopende spanningen tussen Iran en de Verenigde Staten. Vooral sinds het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump is de relatie tussen de twee landen verslechterd.
In 2018 kondigde Trump aan dat de Verenigde Staten zich zouden terugtrekken uit het atoomakkoord met Iran. Volgens Trump was het oude akkoord niet goed genoeg en kon Iran daardoor gewoon doorgaan met het ontwikkelen van kernwapens.
Om Iran te dwingen tot een nieuw en uitgebreider atoomakkoord, werden er nieuwe economische sancties ingesteld tegen het land. De Iraanse economie werd hard getroffen met onrust en binnenlandse protesten als gevolg. Daarbovenop werd de Iraanse Revolutionaire Garde door de VS als terroristische organisatie bestempeld. Niet eerder noemde de VS een buitenlands leger een terroristische organisatie.
Maar Trump's plan om Iran opnieuw aan de onderhandelingstafel te dwingen bleek niet te werken. Want ondanks alle druk op Iran, bleven onderhandelingen over een nieuw atoomakkoord uit. Terwijl de spanningen tussen de twee landen alleen maar verder opliepen.
Blokkade en gesaboteerde olietankers
Als reactie op de economische sancties dreigde Iran de Straat van Hormuz af te sluiten. De smalle zeestraat, die de Perzische Golf met de Golf van Oman verbindt, is strategisch van groot belang omdat via die route grote hoeveelheden olie van het Midden-Oosten naar de rest van de wereld worden vervoerd.
De zeestraat werd het toneel van de strijd tussen de twee landen. Zo werden er meerdere olietankers gesaboteerd. Amerika riep dat Iran daarachter zat, maar dat land ontkende. Wat Teheran niet ontkende, was het neerhalen van een onbemande Amerikaanse drone.
Naast de Straat van Hormuz is ook Irak het strijdtoneel van het conflict. Deze week werd de Amerikaanse ambassade in Bagdad belaagd door een boze menigte. Ze waren kwaad over een eerdere Amerikaanse luchtaanval in het grensgebied tussen Irak en Syrië, waarbij 25 doden vielen.
Volgens de Amerikanen was dat een vergeldingsactie voor een aanval op een militaire basis in Noord-Irak. Daarbij kwam een Amerikaan om het leven. Die aanval zou volgens het Pentagon zijn geleid door de Iraanse generaal Soleimani.
Waarom in Irak?
Er zitten op dit moment zo'n 5000 Amerikaanse militairen in Irak. Ze vechten er tegen IS en trainen Iraakse toepen. Maar ook Iran is al jaren sterk in dat land aanwezig. Teheran ziet invloed in Irak als noodzakelijk voor de eigen nationale veiligheid.
Onlangs lekten geheime Iraanse documenten uit waaruit duidelijk werd hoe de groot de Iraanse invloed in Irak is. Sinds de val van de Iraakse leider Saddam Hussein, is die invloed steeds verder uitgebreid. Soleimani had daarin een belangrijke rol. Hij leidde een speciaal korps van de Iraanse Revolutionaire Garde dat zich bezighield met de invloed van Iran buiten de eigen grenzen.
De Iraanse invloed is veel Irakezen een doorn in het oog. Maar ook de aanwezigheid van Amerikaanse militairen wordt niet door iedereen gewaardeerd. De toenemende vijandelijkheden tussen Iran en de VS op Irakees grondgebied leiden ertoe dat Irak steeds meer betrokken raakt bij het conflict tussen die twee landen.
Het Pentagon laat weten dat het met de liquidatie van Soleimani Iran wil waarschuwen geen Amerikaanse doelen meer aan te vallen. Maar vooralsnog lijkt Soleimani's dood allesbehalve een afschrikkend effect te hebben. De Iraanse minister Mohammad Javad Zarif van Buitenlandse Zaken noemt de aanval internationaal terrorisme. En de Iraanse leider Khamenei zegt dat de Amerikanen op een zware vergelding kunnen rekenen.
Wat doet de Revolutionaire Garde precies? We leggen het uit in deze video:
