Eind september werd voor de vierde keer in de Amerikaanse geschiedenis een procedure in gang gezet om de president af te zetten. De 45ste president van de Verenigde Staten, Donald Trump, is het doelwit.
Het eerste verhoor in het impeachment-onderzoek tegen Trump was op vrijdag 4 oktober. Achter gesloten deuren moest de inspecteur-generaal van de Amerikaanse inlichtingendiensten verschijnen voor een commissie van het Huis van Afgevaardigden. Deze Michael Atkinson kreeg als eerste een melding van een klokkenluider over een telefoongesprek van Trump met zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky.
De klokkenluider
Op 12 augustus 2019 dient de klokkenluider een officiële klacht in bij inspecteur-generaal Atkinson. Aanleiding is het telefoongesprek tussen Trump en Zelensky. In de klacht van de klokkenluider spreekt hij van een "dringende bezorgdheid". Volgens de klokkenluider heeft de president de wet overtreden door druk uit te oefenen op Oekraïne zijn rivaal Joe Biden te belasteren.
De klokkenluider was zelf niet bij dit gesprek, maar zegt dat hij in vier maanden van meer dan zeven Amerikaanse functionarissen klachten heeft gekregen. Die melden hem dat Trump "misbruik maakt van zijn functie om een ander land invloed te laten uitoefenen op de presidentsverkiezingen van 2020".
De officiële klacht werd pas vrijgegeven nadat de impeachmentprocedure officieel was aangekondigd. Tot op heden is de klokkenluider anoniem en heeft hij een beschermde status. Volgens The New York Times is het een CIA-specialist die een tijd in het Witte Huis heeft gewerkt.
Volodymyr Zelensky & Donald Trump
De Oekraïense president en Trump belden elkaar op 25 juli. Trump vraagt Zelensky of Oekraïne kan meewerken aan een onderzoek naar CrowdStrike. Dat is het cybersecurity-bedrijf dat ontdekte dat e-mails van de Democratische Partij waren gehackt in 2016. Daarnaast stuurt hij aan op een onderzoek naar zijn rivaal Joe Biden.
Trump noemde het gesprek "perfect". Dat lijkt merkwaardig, omdat de klokkenluider meldt dat het Witte Huis de verslagen van het gesprek in de doofpot wilde stoppen: "In de dagen na het telefoongesprek hoorde ik via diverse overheidsfunctionarissen dat hoge Witte Huis-medewerkers hadden geprobeerd alle aantekeningen van het telefoongesprek achter te houden." Volgens de klokkenluider besefte het Witte Huis dus hoe omstreden de inhoud van het gesprek was.
Joe & Hunter Biden
Hunter Biden was van 2014 tot 2019 adviseur van een Oekraïens energiebedrijf, Burisma. De Oekraïense aanklager Shokin deed volgens Trump bij Burisma onderzoek naar corruptie. Joe Biden zou zijn zoon Hunter geholpen hebben om Shokin te ontslaan. Die werd inderdaad onder druk van Joe Biden ontslagen, maar om een andere reden. Biden vond dat Shokin de corruptie in Oekraïne niet hard genoeg aanpakte.
Er is nooit corruptieonderzoek geweest naar Hunter Biden zelf. Hij nam ontslag bij het energiebedrijf toen zijn vader zich kandidaat stelde voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2020.
Rudy Giuliani
Rudy Giuliani, de persoonlijke advocaat van Trump, speelt een belangrijke rol in het onderzoek. Giuliani zou meerdere malen contact hebben gehad met Oekraïense officials. Daarin stuurde hij aan op een corruptieonderzoek naar Joe Biden. Het is niet gebruikelijk dat een privé-advocaat, die dus niet voor de overheid werkt, handelt in naam van de president.
William Barr
Ook Justitie-minister William Barr werd genoemd In het telefoongesprek met Zelensky. Trump stuurde in het gesprek aan op een ontmoeting tussen Zelensky en minister Barr om zijn onderzoeksvoorstel verder te bespreken. Ook zijn er aanwijzingen dat Barr betrokken is bij pogingen om druk uit te oefenen op een buitenlandse regering.
Nancy Pelosi
In eerste instantie was Nancy Pelosi, de belangrijkste Democraat in het Huis van Afgevaardigden, geen voorstander van een afzettingsprocedure. Een impeachmentonderzoek brengt namelijk veel risico's met zich mee. Toch ging Pelosi na grote druk binnen de partij overstag: op 26 september kondigde ze een officiële impeachmentprocedure aan. Zoals Pelosi zei: niemand staat boven de wet.
Adam Schiff
De Democraat Adam Schiff is door Pelosi aangesteld om het impeachmentonderzoek te leiden. In een toespraak tot het Congres noemde hij de klacht van de klokkenluider "het treffendste bewijs tot nu toe dat de president zijn ambtseed heeft geschonden." Trump beschuldigde Schiff daarop van landverraad.
Naast Schiff zijn Eliot Engel, Elijah Cummings, Richard Neal, Jerrold Nadler en Maxine Waters door Pelosi aangesteld om onderzoek te doen naar het gedrag van Trump omtrent Oekraïne. Pelosi hoopt dat voor december af te ronden, zodat het de Democratische voorverkiezingen niet overschaduwt.
Joseph Maguire
Op 26 augustus ontvangt Joseph Maguire, de waarnemend directeur van de Nationale Inlichtingendienst, via inspecteur-generaal Atkinson het rapport van de klokkenluider. In eerste instantie stuurt Maguire de klacht naar het ministerie van Justitie, onder leiding van William Barr.
Er wordt dan besloten om het rapport niet te delen met het Congres, terwijl dat wettelijk wel moet. Het is gebruikelijk dat klachten meteen worden doorgestuurd naar de veiligheidscommissie van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Pas op 24 september geeft Maguire op aandringen van Schiff het rapport alsnog vrij. In een hoorzitting zegt Maguire dat hij zich ervan bewust is dat zoiets nooit eerder is voorgekomen.
Mike Pompeo
Minister van Buitenlandse Zaken Pompeo bleek een week na de klacht van de klokkenluider ook betrokken te zijn bij het telefoongesprek. Nadat hij eerder had geprobeerd op afstand te blijven, gaf hij later toe ook meegeluisterd te hebben. Dat plaatst hem als een van de vertrouwenspersonen van Trump in het centrum van het impeachmentonderzoek. De Democraten willen dat hij documenten over Oekraïne overhandigt en zo snel mogelijk uitleg geeft aan het Congres.
Mike Pence
Vooralsnog is de kans klein dat een impeachmentprocedure slaagt. Daarvoor is namelijk een tweederdemeerderheid in de Senaat nodig en daar hebben de Republikeinen de meerderheid. Lukt het toch om die meerderheid te krijgen, dan zal Trump moeten aftreden en wordt vicepresident Mike Pence president tot na de volgende verkiezingen in 2020.