Andere Tijden Sport: het jaar dat Breukink de Giro zou winnen

Hij was de nieuwe Zoetemelk. Een goede klimmer, een nog betere tijdrijder. En in 1989 ging hij, Erik Breukink, de Ronde van Italië winnen. Daar twijfelde niemand aan. Nederland zou negen jaar na Joop opnieuw een rondewinnaar begroeten.

Het liep anders. Andere Tijden Sport over de Italiaanse zwanenzang van Breukink: van het roze in het rood.

Hij groeide op in Spankeren, een dorpje aan de IJssel. Vlakbij de Posbank op de Veluwe. Zijn vader was de directeur van fietsfabrikant Gazelle. En hij was het grootste talent van zijn generatie.

Erik Breukink was, zo stelt Volkskrant-journalist Bert Wagendorp ruim dertig jaar later, "wereldtop. Maar het is nooit bevestigd."

3 juni 1989

Breukink zou nooit een grote ronde winnen. Dat het bleef bij drie podiumplaatsen - hij werd derde in de Tour van 1990 en stond twee keer op het podium in de Giro - had alles te maken met wat er op 3 juni 1989 gebeurde op weg naar Corvara, in de veertiende etappe van de Giro.

Eerst terug naar 1986. Wat goed is, komt snel. Breukink mocht al in zijn eerste jaar als prof bij Panasonic proeven aan de Giro. Hij reed de ronde uit, maar vooral: zijn liefde voor de koers en het land was geboren. "Het fanatisme van de supporters, de sfeer van het land dat spreekt iedere renner aan", aldus Breukink. "Ik denk dat bijna iedere renner graag in Italië is."

Hij kwam een jaar later terug en pakte prompt de roze trui. "Als je in het roze rijdt, dan ben je in één keer een soort halfgod voor ze." Breukink finishte al in zijn tweede Giro op het podium: hij werd op 23-jarige leeftijd derde achter Stephen Roche en Robert Millar.

'De nieuwe Zoetemelk'

Bij de Panasonic-ploeg van Peter Post wisten ze het toen zeker. "Erik was een typische ronderenner", aldus assistent Walter Planckaert. "Dat was toen de nieuwe Zoetemelk die in Nederland geboren was."

Een jaar later kwam Breukink met nog meer ambities terug naar de Giro. Hij won de ronde niet, maar hij kwam dichterbij dan een Nederlander ooit was gekomen. En hij won een etappe waar wielervolgers het tot op de dag van vandaag nog altijd over hebben.

Legendarische Gavia-etappe

De rit over de Gavia, de berg die zo was ondergesneeuwd dat renners twijfelden of er überhaupt nog een wedstrijd gaande was. Peter Winnen, dertig jaar later: "Ik dacht: als ik hier over het randje schiet, vinden ze me van de zomer pas een keertje."

Johan van der Velde klom als eerste de Gavia op, maar Breukink, samen met de latere eindwinnaar Andrew Hampsten, kwam als eerste de afdaling uit. Breukink won de rit en Hampsten pakte het roze. Breukink eindigde in het klassement dat jaar als tweede op 1.43 van de Amerikaan.

In 1989 moest het gebeuren. Wagendorp: "Die Giro was op z'n lijf geschreven. Hij was 25 jaar. Ik weet nog dat ik dacht: als er één favoriet is in deze ronde, dan is het Erik Breukink."

Breukink maakte in zijn hoofd het rijtje ook al af. "In 1987 derde, in 1988 tweede..."

Een klassieke 'fringale'

Wat er gebeurde? De eerste dertien dagen liep het perfect voor de Nederlander. Hij pakte in de achtste etappe het roze en bouwde daarna zijn voorsprong op mannen als Laurent Fignon, Stephen Roche en Luis Herrera alleen maar uit. Tot een klassieke 'fringale' hem de das omdeed.

"Een hongerklop", weet Wagendorp nog. Over 131 bergachtige kilometers in Noord-Italië leek er tot de slotfase niets aan de hand. Maar op de voorlaatste klim werd Breukink een beetje licht in zijn hoofd. "Het begon een beetje zweverig te worden allemaal en dan denk je: oh shit, dat gaat niet goed hier."

Breukink at nog snel een mueslireep, maar het was te laat. Zijn energie was op. "Er zat niets meer in de tank bij mij."

'De hele wereld zag het'

De rozetruidrager moest de concurrenten laten gaan op de laatste echte klim van de dag en verloor daarna in de slotkilometer, op een klimmetje dat geen naam mag hebben, nog eens tweeënhalve minuut. "Het was harken naar de finish toe. Het was niet de eerste keer dat ik een hongerklop kreeg. Maar dit was wel een beetje opvallend. In de roze trui, aan de leiding van de Giro, de hele wereld zag het."

In de ploegleidersauto van Post schudde men het hoofd. "Ik zei toen al: dit is zielig om te zien", aldus Planckaert. "Moeten we hier nog een prijs mee winnen?"

Breukink zakte van de eerste naar de achtste plaats. Dat het een eenmalige inzinking was die ronde, bewees hij door in de laatste dagen nog op te klimmen naar de vierde plaats. En ook na die Giro hield de vorm nog even aan; twintig dagen later stond de Tour voor de deur en daarin pakte Breukink op de openingsdag de gele trui - tot op de dag van vandaag de laatste Nederlandse gele trui.

Maar het kwaad was al geschied. Mentaal was er iets in hem geknakt. Dat zag ook Erik Willems, documentairemaker van Andere Tijden Sport. "Het is diep in hem gaan zitten. Als het hem dat jaar wel had meegezeten, had hij de lijn doorgetrokken in de grote rondes. Maar ja, als. Het echte zelfvertrouwen, dat van 'ik ben een winnaar', dat was weg."

Breukink zou later nog grote tijdritten winnen, zou bekend komen te staan als de man die zich letterlijk het snot voor de ogen reed, maar kwam nooit meer dicht bij het winnen van een grote ronde.

Wat niet hielp, is dat Breukink nog datzelfde jaar door Post als oud vuil aan de kant werd gezet. Want, zo was de overtuiging, met zo'n renner kon hij nooit een grote ronde winnen. In plaats van Breukink werden Steven Rooks en Gertjan Theunisse aangetrokken.

Flater van Post

"Dat is de grootste flater geweest die we ooit begaan hebben", weet assistent Planckaert nu. "We hebben een goede, jeugdige Breukink weggedaan en die mannen gehaald. En we hebben er geen resultaten mee gehaald. Integendeel."