Opnieuw wonnen lokale partijen de verkiezingen. Wie zijn hun kiezers?
Lokale partijen doen het beter dan ooit. 33 procent van de kiezers stemde op een lokale partij, terwijl dat vier jaar geleden nog 28 procent was. Die trend is al jaren zichtbaar. Wie zijn de mensen die op een lokale partij stemmen?
Net als voorgaande jaren is het aantal zetels voor lokale partijen het hoogst beneden de rivieren. In een gemiddelde Brabants of Limburgse gemeente stemt meer dan de helft van de mensen op een lokale partij, terwijl dat in de rest van de Nederlandse gemeenten gemiddeld een derde is.
Volgens electoraal geograaf Josse de Voogd is op bovenstaande kaart goed te zien waar de bestandslijn liep tijdens de Tachtigjarige Oorlog. "Het Zuiden bleef katholiek, en was lange tijd een wingewest voor de rest van Nederland. En katholieken waren tweederangsburgers. Ook al zijn de achterstanden ingehaald, het anti-establishment-sentiment in het zuiden is nog altijd sterker dan in de rest van het land. Dat zorgt voor meer stemmen op niet-Haagse of populistische partijen."
Maar dat is niet de enige verklaring. Volgens De Voogd komt het ook doordat de KVP - een van de voorlopers van het CDA - lange tijd nauwelijks meedeed aan lokale verkiezingen. "Een belangrijk doel van de partij was om de katholieken te emanciperen. Maar dat speelde op lokaal niveau, waar iedereen katholiek was, geen rol." De lokale politiek werd veelal overgelaten aan lokale lijsten, die georganiseerd waren rond personen in plaats van ideologieën.
In allerlei gemeenten in Nederland zijn lokale partijen deze verkiezingen gegroeid, zonder dat er een duidelijke trend zichtbaar is. "De afgelopen verkiezingen zagen we vaak grote zeges in gemeenten met een sterker anti-establishment-sentiment. Maar kijken we naar deze verkiezingen, dan komt er een heel gedifferentieerd beeld naar voren van winst en verlies."
Jongeren
Toch valt er wel meer te zeggen over de aanhang van lokale partijen. Uit onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS blijkt dat de kiezer op een lokale partij ouder is dan de gemiddelde kiezer deze verkiezingen. Van alle kiezers op lokale partijen is 31 procent ouder dan 65, terwijl dat bij alle kiezers 26 procent is. Bij jongeren onder de 34 zie je juist het omgekeerde.
Mensen die op een lokale partij hebben gestemd, zijn volgens Ipsos voor een groot deel kiezers die bij de afgelopen landelijke verkiezingen op de VVD stemden (19 procent). De rest stemde landelijk onder andere CDA (12 procent), D66 (11 procent) en SP (11 procent).
Uit het onderzoek blijkt ook dat mannen vaker op een lokale partij stemden dan vrouwen. 57 procent van de kiezers was man, terwijl van alle kiezers 53 procent man is. Ook is het opleidingsniveau van deze kiezers duidelijk iets lager dan van de gemiddelde kiezer.