Klimaatbeleid: hoeveel miljarden kost het? En is het genoeg?
Klimaatbeleid is tot dusver nauwelijks een onderwerp in de verkiezingscampagne. Dat is een slechte zaak, vindt oud-minister Ed Nijpels. Hij is voorzitter van de borgingscommissie, die moet toezien op de naleving van het Nationaal Energieakkoord. De opgave voor het klimaat is volgens hem 'gigantisch' en gaat miljarden kosten. Hoe goed doet Nederland het eigenlijk? Wat willen de partijen, en wat kosten die plannen?
Dat de aarde in rap tempo opwarmt, blijkt goed uit de berekening van de NASA. Al drie jaar op rij hebben we een wereldwijd warmterecord, waarbij 2016 het warmste jaar was dat ooit is gemeten.
Warmterecord na warmterecord
In 2016 was het bijna op de hele wereld warmer dan ooit. Maar de grootste temperatuurafwijking werd gemeten op de Noordpool. Daar was het gemiddeld meer dan 2 graden warmer, ten opzichte van de periode 1951-1980.
In het klimaatakkoord van Parijs is in 2015 afgesproken om de temperatuur deze eeuw wereldwijd ongeveer 1,5 graad - maar hoogstens 2 graden - te laten stijgen ten opzichte van de negentiende eeuw. Dat betekent dat we in Nederland in 2050 vrijwel helemaal moeten zijn gestopt met fossiele brandstoffen.
De uitstoot van broeikasgassen is de afgelopen jaren in Nederland gestaag gedaald. Terwijl de economie groeide, stootten we ten opzichte van 1990 in 2015 12 procent minder uit. Als het ingezette beleid wordt uitgevoerd daalt dat verder naar 24 procent in 2030, voorspelt het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat klinkt goed, maar is volgens het Planbureau veel te weinig om onder de temperatuurstijging van twee graden te blijven. Daarvoor moet de uitstoot in 2030 met 40 procent zijn gedaald. Als we de opwarming rond de anderhalf graden willen houden, zal de daling nog groter moeten zijn.
De keuzes die het komende kabinet zal maken, zullen volgens het Planbureau bepalend zijn of de daling na 2020 zal doorzetten.
De uitstoot van broeikasgassen in Nederland daalt (te) langzaam
In vergelijking met andere Europese landen doet Nederland het tot nu toe ook niet heel goed. Per inwoner zijn we het op vier na meest vervuilend van Europa, zo blijkt uit cijfers die de Europese Unie vorig jaar publiceerde over de uitstoot van broeikasgassen in de periode van 1990 tot 2014. Luxemburg doet het het slechtst.
Europese ranglijst broeikasgasuitstoot
Wind- en zonne-energie zijn hard gegroeid de afgelopen jaren, blijkt uit cijfers van het CBS. Aan het begin van deze eeuw waren er alleen windmolens op land die samen nog geen duizend megawatt produceerden. Nu is dat acht keer zo veel. Een kwart van de windenergie wordt geproduceerd door windmolenparken op zee.
Maar het totale aandeel van zon- en windenergie in onze energievoorziening is nog erg klein. Windenergie was in 2015 ruim 1 procent van het totale energieverbruik in Nederland. Bij zonne-energie is dat aandeel nog eens vijf keer zo klein.
Windenergie groeit sneller dan zonne-energie
Een beperkt aantal politieke partijen heeft zijn plannen door het Planbureau voor de Leefomgeving laten doorrekenen op de klimaateffecten. Het gaat om maatregelen op gebied van mobiliteit, energie, landbouw en industrie. Uit de doorrekening blijkt dat GroenLinks, D66 en ChristenUnie het meeste resultaat boeken, als je kijkt naar het terugdringen van broeikasgassen in 2030. Ook de SP en PvdA realiseren een uitstoot die volgens het PBL ongeveer nodig is om onder de 2 graden temperatuurstijging te blijven.
De VVD doet dat niet, maar gokt op de Europese emissiehandel, waarbij bedrijven die daarvoor betalen, meer mogen uitstoten zodat andere bedrijven minder uitstoten. Als die handel op gang komt hoeft de uitstoot in Nederland niet te dalen, zolang de gemiddelde uitstoot in Europa maar daalt. Partijen als het CDA en de Partij voor de Dieren hebben het partijprogramma niet laten doorrekenen bij het Planbureau.
De effecten van partijprogramma's
Maar voor niks gaat de zon op. Het Planbureau heeft op een rij gezet hoeveel miljarden de verschillende partijen van plan zijn uit te geven aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. En zoals verwacht: hoe meer broeikasgassen partijen willen verminderen, hoe meer het kost.
De miljarden die de partijen willen uitgeven
Volgens het Planbureau zullen de komende tien jaar "cruciaal zijn zowel wereldwijd als in Nederland om klimaatbeleid tot een succes te maken". Er valt dus echt wat te kiezen.