Unicum Afrika Cup: Egyptische fans weer eens welkom in stadion

Egypte speelt vandaag in de finale van de Afrika Cup tegen Kameroen. Mocht het Egyptische elftal, recordhouder met zeven titels, als winnaar van het veld stappen, dan zullen de supporters die zijn meegereisd naar Gabon feestvieren op de tribunes. Hoe anders is dat in eigen land?

In Egypte beleeft de voetbalcultuur zware tijden en wordt er al vijf jaar in lege stadions gevoetbald door een algeheel toeschouwersverbod. Alleen nu, voor de Afrika Cup, wordt een uitzondering gemaakt. Dat was een eis van de organisatie van het toernooi.

Hoe kwam het zover dat supporters van het succesvolste voetballand van Afrika al jaren thuis op de bank naar hun favoriete ploeg moeten kijken?

75 doden

Het is 1 februari 2012 als een duel tussen twee Egyptische clubs in een bloedbad eindigt. Al-Masry, een regimegezinde club uit de havenstad Port Said, speelt tegen Al-Ahly, een club uit Caïro, waarvan de supporters bekendstaan wegens hun kritische houding ten opzichte van de overheid. Na de wedstrijd breken er rellen uit, waarbij 75 Al-Ahly-supporters omkomen.

Gesteund door mensenrechtenorganisaties en activisten beschuldigen de supporters het ministerie van Binnenlandse Zaken. De aanwezige veiligheidsdiensten zouden ondanks controles supporters toegelaten hebben met steekwapens en knuppels. Ze grepen niet in tijdens de rellen en de uitgang van het uitvak scheen geblokkeerd te zijn.

De tragedie heeft grote gevolgen voor het Egyptische voetbal. Supporters van alle clubs worden geweerd, en spelers en trainers stappen op. Drie jaar lang spelen Egyptische profvoetballers in lege stadions, tot er in 2015 een proef wordt gedaan waarbij supporters bij uitzondering wel worden toegelaten.

Maar opnieuw breken er hevige rellen uit. Dit keer bij Al-Zamalek, een andere club uit Caïro met eveneens een supporterskern met revolutionaire en kritische opvattingen jegens het regime. Er ontstaat gedrang bij de toegangshekken, de politie reageert met traangas en in de chaos vinden ruim 30 fans de dood.

De proef is mislukt en dus worden de supporters opnieuw uit de stadions geweerd. Maar dat is niet alleen voor hun eigen bescherming, stellen Egyptische wetenschappers op het online platform Middle East Eye. Het dient ook ter bescherming van het huidige regime van president Sisi.

Tahrirplein

Voetbal en politiek zijn met elkaar verweven in Egypte. Het is een bekend gegeven dat de harde kernen van de clubs Al-Ahly en Al-Zamalek de sturende kracht waren achter het verjagen van de politie op het Tahrirplein tijdens de revolutie in 2011. En ook in de supportersliederen steken de aanhangers van de twee clubs uit Caïro hun mening over het regime niet onder stoelen of banken.

In een voetbalminnend land als Egypte, waar elk weekend duizenden Egyptenaren bijeenkwamen in stadions en koffiehuizen, betekende dit ook dat de hele natie rijen jongemannen hun liederen kon horen scanderen.

In de stadions worden ze dan tegenwoordig wel geweerd, op YouTube zijn de liederen nog steeds voor iedereen te beluisteren.

De expliciete titel Kalb El Nezam, Arabisch voor 'hond van het regime', dekt al ongeveer de lading van de boodschap van de Ultra's, de harde kern van de Al-Zamalek-supporters. Veel meer dan over voetbal, gaat het over het Egyptische systeem dat in elkaar zakt door de overheid. Het bevat zelfs de beschuldigingen dat de overheid oorlog heeft gevoerd tegen de bevolking en leugens hanteert als wapen.

In het nummer Shams el-Horaya wordt de huidige staat van het land bekritiseerd. De nieuwe tijden van vrijheid zijn niet aangebroken, menen wederom de Ultra's. Het land is aan het sterven, zeggen ze.

De revolutionaire boodschappen waren en zijn zowel gericht aan oud-presidenten Mubarak en Morsi, als aan de huidige president Sisi.

Vanavond kan Egypte dus zijn achtste titel veroveren. Maar of dat de Egyptische voetbalcultuur zal doen opleven, is nog maar de vraag.