Geruchten over een Japanse capitulatie hingen al in de lucht, maar nu is het echt zover: keizer Hirohito heeft in een toespraak voor de radio verklaard dat Japan de strijd staakt en zich onvoorwaardelijk overgeeft.

De Amerikaanse atoombommen die met hun verwoestende kracht zoveel slachtoffers hebben gemaakt in de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki én de oorlogsverklaring van Rusland een week geleden hebben Japan op de knieën gedwongen.

"Zouden wij besluiten door te vechten dan zou dit niet alleen leiden tot de vernietiging van de Japanse natie maar ook tot het einde van de menselijke beschaving", verklaarde Hirohito in zijn toespraak. "Dit is de reden waarom wij opdracht hebben gegeven de bepalingen van de gemeenschappelijke verklaring der mogendheden te aanvaarden."

Dit, dames en heren, is het einde van de Tweede Wereldoorlog!

Het bericht is in de rest van de wereld met grote opluchting ontvangen. "Dit, dames en heren, is het einde van de Tweede Wereldoorlog!", riep de Amerikaanse nieuwslezer Bob Trout verheugd uit voor de radio, zodra het nieuws bekend werd.

In Nederland sprak minister-president Schermerhorn het volk vanavond toe via de radio: "Zo is dan het heuglijk en plechtig ogenblik aangebroken: de oorlog, de grootste van alle tijden, de verschrikkelijkste die de historie gekend heeft, is van de aarde gebannen. De weg omhoog ligt vrij voor alle volkeren en rassen."

De Japanse capitulatie betekent "het uur van de verlossing voor onze landgenoten in Indië, die al drie jaar zuchten in de hel van de Japanse kampen en gevangenissen", schrijft Trouw. "Hun lijden is voorbij." Morgen, 16 augustus, is uitgeroepen tot nationale feestdag, waarop het einde van de oorlog gevierd zal worden. Op zondag 19 augustus volgt een 'algemene dankdag'.

Geallieerden afwezig

Hoe de situatie op dit moment is in Nederlands-Indië is niet bekend, maar volgens Schermerhorn "is er reden voor grote bezorgdheid". Schermerhorn benadrukte in zijn radiotoespraak dat het in ieder geval een gezamenlijke krachtsinspanning van Nederlanders en Indonesiërs zal vergen om Nederlands-Indië weer "tot rust en vrede en bovenal tot meer welvaart te brengen".

Naar men aanneemt is het bericht over de Japanse capitulatie in Nederlands-Indië nog bijna nergens doorgedrongen. Ook in de kampen heeft men nog geen weet van het einde van de oorlog. Anders dan bij de Duitse capitulatie in Nederland afgelopen mei, zijn er nog geen geallieerde troepen in het land aanwezig, die het gezag van de Japanners kunnen overnemen.

De geallieerden hebben de Japanners de opdracht gegeven de rust en orde in het land te bewaken, totdat hulptroepen arriveren. Nederland zal met de Britse bevelhebber Lord Mountbatten, die het militaire gezag over Nederlands-Indië voert, moeten overleggen over het zenden van eigen troepen en materieel naar Nederlands-Indië.

Couppoging

In Japan is de bevolking intussen nog beduusd van de capitulatie die Hirohito heeft aangekondigd. Vanochtend hoorden ze hun keizer voor het eerst spreken, maar deze boodschap hadden ze niet verwacht. Zij zullen zich neer moeten leggen bij zijn oproep "het onaanvaardbare te aanvaarden en het ondragelijke te verdragen."

Nog geen maand geleden, op 28 juli, had premier Suzuki verklaard dat Japan niet zou toegeven aan de eisen die de geallieerden tijdens hun overleg in Potsdam hadden opgesteld voor een onvoorwaardelijke overgave van Japan.

Binnen de Japanse legertop heerste gisteren nog verdeeldheid, maar de meesten legden zich uiteindelijk neer bij het besluit van de keizer tot capitulatie. Majoor Hatanaka kon een dergelijk gezichtsverlies voor Japan echter niet accepteren en besloot met enkele medestanders een coup te plegen.

Grammofoonplaat

Afgelopen nacht gingen ze in het keizerlijk paleis op zoek naar de grammofoonplaat waarop de capitulatietoespraak van de keizer gisteren was opgenomen. Ze wilden voorkomen dat die vandaag zou worden uitgezonden.

Die zoektocht mislukte en bovendien slaagden ze er niet in steun te krijgen van de keizerlijke garde en het leger. Tegen de ochtend was de couppoging de kop ingedrukt en Hatanaka zag geen andere uitweg dan zelfmoord te plegen.

Hirohito heeft inmiddels via een keizerlijk edict alle Japanse strijdkrachten gelast de wapens neer te leggen. De ondertekening van de capitulatie-overeenkomst, die door de geallieerden is voorbereid, zal naar verwachting eind augustus plaatsvinden.