Per direct zijn alle 100-guldenbriefjes in Nederland ongeldig verklaard, meldt minister Lieftinck van Financiën. Het is het begin van een grote zuiveringsoperatie van de Nederlandse financiën.

Iedereen kan vóór 14 juli zijn of haar 100-guldenbiljetten inleveren bij de bank. Het geld wordt dan gestort op een rekening die voorlopig geblokkeerd blijft.

Pas als onderzoek naar de oorsprong van al het geld voltooid is, zullen de rekeningen geleidelijk gedeblokkeerd worden. Hoelang dat gaat duren, is niet duidelijk. Vooralsnog spreekt Lieftinck over maanden.

"De minister is hard van stapel gelopen", schrijft de krant het Binnenhof, "maar we mogen blij zijn, dat hij de kanker van onze samenleving - de zwarte handel - zo resoluut aangrijpt."

Besmet geld

"De regering wenst in eerste plaats op drastische wijze de hand te leggen op al het geld dat op laakbare wijze is verdiend", legt de minister zijn motieven voor de maatregel uit.

"Het is haast ongelooflijk met wat voor geraffineerde praktijken de houders van dit besmette geld daarvoor een goed heenkomen trachten te vinden. Wij zullen er niet voor terugdeinzen het besmette geld in zijn meest verborgen schuilplaatsen op te sporen, zowel in het binnenland als in het buitenland."

Nederland lijkt op een lege winkel met een overvolle geldla.

Ook is het volgens de minister dringend noodzakelijk dat de geldhoeveelheid die in omloop is, wordt ingekrompen. "Nederland lijkt op een lege winkel met een overvolle geldla."

Tijdens de bezetting is het bedrag van bankbiljetten in circulatie gestegen van één miljard naar vijf miljard. Als dit bedrag niet wordt verminderd, dreigt er een "rampspoedige inflatie" en staat er een "aanzienlijke daling van de waarde van het Nederlandse ruilmiddel voor de deur".

De drastische maatregel om alle 100-guldenbriefjes ongeldig te verklaren, heeft ook een fiscaal voordeel. "De collaborateurs en de zwarte handelaren zijn notoire belastingontduikers", aldus de minister.

"Wij zullen niet aarzelen de bewijslast van de rechtmatige verkrijging en van de goede trouw op hen te leggen, bij wie het besmette geld is aangetroffen. Bij de fatsoenlijke lieden, die er nog in overgrote getalen zijn, behoeft dit geen bijzondere onrust te verwekken. Zij zullen er gemakkelijk in slagen het onderzoek, indien dit hen treft, zonder bezwaar te doorstaan."

Wanhoop

De maatregel drijft menig Nederlander tot wanhoop. Zoals H.A. Fros uit Almelo, die klaagt in de krant De Waarheid. "Ik wendde mij tot een bankinstelling hier ter stede en verzocht inlichtingen hoe ik verder zou moeten leven, aangezien ik nog in het bezit was van tien gulden en vijfendertig cent, de briefjes van 100 gulden niet meegerekend."

Ze konden hem niet verder helpen. Hij werd vervolgens van kastje naar de muur gestuurd. "Wie mij echter onmiddellijk hielp, schrik niet, lezer: het Burgerlijk Armbestuur. Zie hier het einde van een 44-jarige loopbaan in dienst van rijk en gemeente. Kunt u zich indenken wat er op deze wijze van een goede Nederlander gemaakt wordt?"

Lieftinck spreekt zijn spijt uit over de nadelige gevolgen van de maatregel voor de gewone man en zegt zoveel mogelijk te doen om de benadeelden tegemoet te komen. Zo is het eigenlijk niet mogelijk om de 100-guldenbriefjes na de deadline in te leveren, maar zal er een uitzondering worden gemaakt in geval van 'force majeure'. Bijvoorbeeld wanneer de bankbiljetten zich bevinden in een kluis, die onder het puin bedolven ligt.

Zwarthandel in bankbiljetten

Zwarthandelaren proberen nog snel van hun cash af te komen, door te bieden op een huis, een schuld af te betalen of het geld op de rekening van een kind te zetten.

De handel in bankbiljetten tiert bovendien welig. "De koers, die door de radeloze zwarte lanterfanters wordt vastgesteld, zakt met het uur. Om 9 uur vanochtend was deze 70 gulden, om 12 uur 40", schrijft Trouw.

De maatregel is onderdeel van de gehele geldzuivering, die stapsgewijs zal geschieden. "Het is een eerste stap, de eerste van meerdere pijnlijke operaties, die voor de genezing echter absoluut noodzakelijk zijn", schrijft Nieuwsblad van het Zuiden.