Zeeland, Brabant en Limburg hebben de meeste oorlogsschade opgelopen. Dat blijkt uit een vandaag gepubliceerde lijst met de zwaarst beschadigde gemeenten.

De totale omvang aan oorlogsschade in het land wordt op een waarde van 25 miljard gulden geschat. Zo is er door de aanleg van vliegvelden 825 miljoen gulden schade aangericht aan land-, tuin- en bosbouw, leed de zeescheepvaart 325 miljoen schade en is er 300 miljoen schade aan haveninstallaties en 100 miljoen aan wegen en bruggen.

Het zal jaren duren voordat alles hersteld is, waarschuwde minister Tromp van Waterstaat en Wederopbouw al eerder.

Festung IJmuiden

Naast onder andere Venlo en Westkapelle behoort het Noord-Hollandse Velsen tot een van de zwaarst beschadigde gemeenten. Hier zijn zeker 3708 woningen verwoest of onherstelbaar beschadigd. Dat is meer dan een kwart van het totale woningbestand.

Door de strategische ligging was deze gemeente een belangrijke locatie voor de Duitsers. De Atlantikwall werd dwars door het Velsense IJmuiden gebouwd. Duizenden mensen moesten hun huizen verlaten voor 'Festung IJmuiden'. Hun woningen werden afgebroken om plaats te maken voor de Duitse verdedigingslinie, een lange reeks vestigingen, kanonnen, luchtafweergeschut, prikkeldraad en mijnenvelden.

Het gezin De Zeeuw uit IJmuiden werd in 1942 geëvacueerd. De 16-jarige Gijs de Zeeuw vertelt: "De oorlog begon hier in IJmuiden met een heleboel lawaai. De Duitsers voerden bombardementen uit op de haven. Ze gooiden mijnen tussen de pieren om het uitvaren van schepen tegen te houden".

Het gezin zag zich uiteindelijk genoodzaakt om IJmuiden te verlaten. "We moesten eigenlijk naar Bloemendaal, maar dat wilde mijn vader niet. We zijn naar Beverwijk gegaan, daar konden we bij mensen terecht. Die mensen gingen zelf op de bovenverdieping wonen en wij konden de benedenverdieping gebruiken.''

Na enige tijd volgde een tweede verhuizing. Het gezin streek toen neer in Velsen-Noord. Nu na de bevrijding kunnen ze nog steeds niet terugkeren naar IJmuiden. "Wij hebben geen eigen huis, dus we moeten wachten tot er plaats is."

Hoogovens

IJmuiden was ook belangrijk voor de Duitsers door de staalproductie bij de Hoogovens. De staalproductie stond gedurende de oorlog op een lager pitje, maar werd wel doorgezet.

De geallieerden voerden vaak bombardementen uit op dit gebied om de Duitsers te dwarsbomen. Momenteel ziet het havengebied er uit als een gatenkaas met bomkraters van meer dan dertig meter doorsnee.

Ondanks de enorme puinhopen in hun gemeente willen de bewoners, zoals het gezin De Zeeuw, graag zo snel mogelijk terugkeren naar hun woonplaats. Stedenbouwkundige en architect Willem Dudok heeft opdracht gekregen nieuwe woningen te realiseren.

Dudok - bekend van zijn raadhuis in Hilversum - werd in de laatste oorlogsmaanden door de toen nog ondergedoken burgemeester Kwint gevraagd de wederopbouw van Velsen op te pakken. Dudok zal dit project samen met volkshuisvester Willem van Tijen en zijn compagnon Huig Maaskant aanpakken.