Vijf Groningse mannen die sinds 21 april werden vermist zijn teruggevonden in een massagraf in Duitsland, niet ver van de grens. Johannes Kok (46), Kornelis Fielstra (38), Johannes Verbiest (36) en Carolus Magermans (50) met zijn 23-jarige zoon Johannes Magermans blijken al op 25 april te zijn geëxecuteerd. Slachtoffers van de beruchte Beul van Emsland.

De provincie Groningen was al bevrijd toen de vijf in hun uniform van de Binnenlandse Strijdkrachten vanuit Groningen naar de Duitse grens trokken. Voor de ervaren verzetsmannen leek het een eenvoudig klusje: met een gewone auto en een truck naar Nieuweschans om mensen die niet meer goed ter been zijn op te halen bij hun terugkomst uit Duitsland.

Vlak bij de grens pakte een Duitse patrouille ze op en zette ze gevangen in het stadje Leer. De burgemeester daar wist eigenlijk niet goed wat hij met de Hollanders aan moest. Hun ongeluk heet: Willi Herold. Hij vertelde overal "dat hij een bijzondere opdracht van Hitler heeft om orde op zaken te stellen".

Opgeleid tot schoorsteenveger maakte de pas 19-jarige jongeman als korporaal de nederlaag aan het westfront mee. Hij raakte zijn eenheid kwijt en ging alleen op weg, richting Bentheim. Zwervend door het land vond hij in een verlaten legervoertuig een koffer met daarin een compleet uniform van een luchtmachtkapitein, met alle onderscheidingen er nog op. Hij trok het aan en binnen de kortste keren verzamelde hij zo'n dertig loslopende militairen om zich heen die zijn nieuwe rang geloofden. Moordend en plunderend trokken ze door het land en kwamen uiteindelijk terecht in Leer.

In Leer hoorde Herold van de vijf Hollanders. Hij liet ze overbrengen naar zijn verblijf in het Gasthaus Schützengarten, en onderwierp ze aan een verhoor. Tien minuten later hoorden de mannen hun doodvonnis.

Leden van Herolds groep brachten de Groningers naar een bunker net buiten Leer. Nadat ze met scheppen hun eigen graf hadden gegraven, schoten de Duitsers de vijf dood. Twee meisjes uit Leer werden gedwongen toe te kijken.

Aschendorfermoor

Herold blijkt nu een dag later te zijn opgepakt voor de moorden. Hij is overgebracht naar Norden om daar terecht te staan.

De geallieerden ontdekten bovendien dat hij al eerder op zijn tocht door het land met zijn mannen dood en verderf zaaide, met als dieptepunt het krijgsgevangenkamp Aschendorfermoor, vlak over de grens bij Bourtange.

Herold arriveerde daar op 12 april met een terreinwagen die hij op de kop had getikt, een militaire vrachtwagen vol munitie en zelfs luchtafweergeschut van de artillerie. Hij zette de plaatselijke commandant opzij en nam de leiding op zich. Hij liet in een week tijd zeker honderd gevangenen vermoorden.

Beul van Emsland

Hoewel Herold inmiddels al bekendstond als de Beul van Emsland, werd hij in de chaos van de laatste oorlogsdagen per ongeluk vrijgelaten. Hij vertrekt onder zijn eigen naam en met zijn eigen papieren naar Wilhelmshaven en probeert daar gewoon weer als schoorsteenveger aan de slag te gaan.

Per toeval schoot de gerechtigheid te hulp. Als hij wordt betrapt op het stelen van een brood, valt hij opnieuw alsnog in handen van de Engelsen. Zo kan de beul binnenkort toch voor zijn rechter verschijnen.

De lichamen van de vijf Nederlandse mannen zijn inmiddels naar Groningen overgebracht.