"Ik verheug mij dat ik nu bevrijd word", kreeg SD'er Wilhelm Eichel tot zijn verbazing te horen bij een inval in het Drentse Drijber. De jonge vrouw die hem aansprak bleek al bijna een half jaar gevangene van het verzet omdat ze verdacht wordt van verraad.

De 24-jarige Geesje Bleeker uit Delfzijl werd in Groningen koerierster voor het verzet. Wat de ondergrondse aanvankelijk niet wist, was dat ze aan het begin van de oorlog in Delfzijl een relatie had gekregen met een SD'er. Ook in Groningen bleef ze contact houden met de bezetter.

Het verzet rook onraad toen een geheime ontmoetingsplek werd ontdekt en meerdere leden opgepakt werden. De leiding concludeerde dat maar een persoon de Groningse schuilplaats had kunnen verraden, Bleeker.

Veemgericht

Op 31 augustus vorig jaar, vlak voor de geallieerden de bevrijding van ons land begonnen, werd Bleeker opgepakt. Haar zaak werd behandeld door een 'veemgericht', de rechtbank van het verzet. Hoewel er al een betonpaal klaarlag om haar lijk in de Beilervaart te laten zinken, durfden deze rechters toch geen doodvonnis uit te spreken. Bleeker bleef namelijk ontkennen.

"Een vrouw doodschieten is toch wel wat anders dan een man doodschieten", legt rechter W.H. Nagel uit. "Het is evenwel erger het te hebben nagelaten en daar wroeging over te houden."

Bleeker werd niet gedood, maar het verzet kon haar ook niet laten gaan. Daarom bleef ze gevangene, aanvankelijk op een boerderij in Beilen. Opvallend was dat ze bij een Duitse inval daar in oktober geen alarm sloeg. Sterker, door te doen alsof ze ziek in bed lag hield ze een luik van een onderduikershol geheim. Zes Joodse onderduikers bleven zo onontdekt.

Wel werden boer Zwanenburg en zijn dochter meegenomen naar Westerbork. Het verzet besloot daarop Bleeker te verhuizen naar het nieuwe adres in Drijber. Het gezin waar ze werd ondergebracht kreeg niet te horen dat ze van verraad werd verdacht. Ze kreeg daarom meer bewegingsvrijheid en leerde geheimen van het verzet.

Marconist verraden

Dat blijkt nu een fatale misrekening. Toen Eichel een zender opspoorde die vanaf het onderduikadres uitzond, pleegde Bleeker weer verraad. Met handgebaren wees ze de schuilplaats van de marconist aan. De Duitsers arresteerden de man na enkele schoten door het luik waarachter hij verstopt zat.

Verzetsleden zijn verbijsterd dat Bleeker toch weer voor de Duitsers koos. "We dachten dat Geesje goed was", zegt Wobbigje Zwanenburg over haar ongebruikelijke logé. "Geesje paste goed op en toonde zich hulpvaardig. Hierdoor won zijn tenslotte ons vertrouwen."

Zwanenburg geeft toe dat Bleeker hierdoor "meer gehoord heeft dan verantwoord was". Een aanzienlijk deel van het Drentse en Groningse verzet loopt gevaar als ze haar kennis met de Duitsers deelt.