In Marseille is een schip vol overlevenden uit Auschwitz en andere kampen aangekomen. In de haven wachtte een warm onthaal. Vlaggen wapperden, er was volop eten en drinken en het Wilhelmus en de Marseillaise werden gespeeld. Het was lang geleden dat de Nederlanders hun volkslied hadden gehoord.

"De aankomst was onvergetelijk en aangrijpend'', zegt Auschwitz-overlevende Philip de Jong. "De ontvangst in het opvangcentrum overtrof al onze verwachtingen. Sigaretten, eten en drinken in overvloed, ligstoelen, lectuur, opwekkende muziek, een pakket en sigaretten voor onderweg, een diner, te veel om in één dag aan emoties te verwerken."

"We telegrafeerden naar Amerika, schreven naar huis, werden doorgelicht en van binnen en buiten onderzocht. We maakten ons op om weer mens te worden en te vergeten dat we een nummer waren."

Het schip de MS Monowai heeft het bonte gezelschap opgehaald uit Odessa in de Oekraïne. Via de Zwarte Zee, de Bosporus en de Middellandse Zee is de boot aangekomen in de Franse havenstad. Voor veel passagiers was het een onvergetelijke reis.

"We zagen eruit als landlopers, maar worden als dames behandeld. Met vier vrouwen in een hut samen, ieder een bed met witte lakens en witte wollen dekens, het was voor ons een droom", zegt Auschwitz-overlevende Ro de Winter. "Nu voelden we ons weer mensen. Het eten was overheerlijk. De stewards lachten, als we aan tafel zaten met verrukte gezichten van het eten genietend."

Ook andere passagiers roemen het eten, de drank en de prachtige vergezichten. In Istanbul werden de overlevenden verwelkomd door de Nederlandse consul. Mensen kwamen een beetje bij van alle verschrikkingen van de afgelopen jaren.

Overboord gegooid

Hoe anders was de reis voor Sobibor-overlevenden Selma en Chaim Engel-Wijnberg. Hun zoontje Emiel werd ziek aan boord en stierf, nog geen acht maanden oud. "Hij is in de zee overboord gezet", vertelt Selma. "Dat was het. De kist is overboord gegooid."

Selma en Chaim behoren tot de weinige overlevenden van het vernietigingskamp Sobibor. Ze zijn ontsnapt en hebben lange tijd ondergedoken gezeten in Polen.

Los van het verdriet om hun zoontje hadden ze nog meer ernstige zorgen. Chaim is een Poolse Jood en alleen Joden uit Nederland, België en Frankrijk mochten mee met de Monowai. Het echtpaar was doodsbang dat het ontdekt werd, maar dat gebeurde niet. Ze willen nu samen naar Zwolle, de stad waar Selma vandaan komt.

Mijn kinderen, dit is mijn enige hoop. Ik klamp me vast aan de overtuiging dat ze in leven zijn en dat we spoedig weer bij elkaar zijn.

Op de kade in Marseille gaf Otto Frank brieven af aan de Nederlandse consul. Sinds zijn bevrijding uit Auschwitz schrijft hij brieven aan familie en vrienden. Ook aan boord zette hij zijn correspondentie voort. Hij heeft geen idee of zijn brieven van de afgelopen maanden zijn aangekomen.

"Voor mij is het belangrijkste dat we uit Rusland wegkwamen en zo de mogelijkheid hebben met onze dierbaren samen te komen", schreef hij aan zijn moeder in Zwitserland. "Mijn kinderen, dit is mijn enige hoop. Ik klamp me vast aan de overtuiging dat ze leven in en dat we spoedig weer bij elkaar zijn. Verder wil ik niet denken. We hebben te veel meegemaakt om bezorgd te zijn."

Edith, de vrouw van Frank, is gestorven van totale uitputting in Auschwitz. Het laatste wat hij heeft gehoord over zijn dochters Margot en Anne is dat ze in de winter vanuit Auschwitz overgebracht zijn naar een ander kamp. Frank hoopt dat zijn familie inmiddels meer weet.

De overlevenden van de kampen verwachten dat ze Marseille nu snel kunnen verlaten en misschien wel met de trein naar Nederland terug kunnen reizen.