Een anticlimax noemt Sjoerd de Vrij de gebeurtenissen in Wageningen. "Niets is vervelender - want zonder dramatische hoogtepunten - dan een dictaat waarover niet kan worden gediscussieerd", vindt de journalist. "Niemand dacht dat een capitulatie het einde zou brengen", valt zijn collega Jan Goderie hem bij.

De mannen doelen op de besprekingen die generaal Foulkes vandaag in Wageningen heeft gehouden. De Canadees presenteerde in Hotel De Wereld zijn uitwerking van de overgave die veldmaarschalk Montgomery gisteravond met het Duitse opperbevel overeenkwam.

De dag was wel begonnen met een kleine krachtmeting tussen Foulkes en de Duitse generaal Blaskowitz, bevelhebber van de Duitse bezettingsmacht in Nederland. Omdat Foulkes lager in rang is, had de Duitser in eerste instantie zijn adjudant Reichelt gestuurd. Na een uitbrander kwam Blaskowitz enige uren later alsnog opdagen.

Enorme puinhoop

De bijeenkomst werd gehouden in de gelagkamer van het stukgeschoten hotel in de geëvacueerde stad. "Het was daar een enorme puinhoop. Kapotte ruiten, glas over de vloer, kapotte, bungelende lampen, het behang hing aan flarden", zag Nico de Bode, meegereisd als vertegenwoordiger van het militair gezag. "Toen kwam mijn Hollandse aard naar boven: we hebben de bezem gepakt en zo goed en zo kwaad als het kon wat op orde gebracht."

De Duitse generaal werd afgemeten ontvangen in de frontstad. Geallieerde militairen hadden opdracht gekregen een Duits saluut niet te beantwoorden en geen handen te schudden. Prins Bernhard, die als hoofd van de Binnenlandse Strijdkrachten aanwezig was, sprak slechts Engels met de Duitsers, niet zijn moedertaal.

"Ze waren gespannen, maar bijzonder professioneel", oordeelt tolk George Molnar over de Duitse afvaardiging. "Het moet een zure bijeenkomst voor hen zijn geweest. Gênant voor zulke beroepsmilitairen."

Jawohl.

De verbeten Blaskowitz was kort in zijn antwoorden. Op Foulkes' vraag of hij bereid was de capitulatie te accepteren, antwoordde hij kortweg 'Jawohl'. Daarna nam de Canadese generaal een waslijst aan bepalingen door die hij moet navolgen.

Zo moet de Duitser snel een overzicht delen van al zijn 125.000 manschappen en hun bewapening, moet concentratiekamppersoneel worden opgepakt en zullen er snel afspraken komen over ontwapening van de troepen. Ook moeten SS'ers en andere verdachten van oorlogsmisdaden worden opgepakt.

Bezwaren weggewimpeld

De enkele bezwaren die Blaskowitz opwierp werden door Foulkes weggewimpeld. Zoals de opmerking van de generaal dat hij voor de veiligheid van zijn mannen vreesde als ze volledig ontwapend zouden zijn. "Ik accepteer net zo weinig nonsens van de Nederlanders als van de Duitsers", garandeerde Foulkes zijn overwonnen tegenstander.

Grootste angst van Blaskowitz was dat hij en zijn strijdkrachten Russische krijgsgevangenen zouden worden. Dat bleek niet het geval.

Toch wilde Blaskowitz nog niet zijn handtekening op het document plaatsen. Hij vroeg 24 uur om zijn militairen in te kunnen lichten en zich te verzekeren dat hij aan alle afspraken kan voldoen. Foulkes sprak met hem af morgen in de Landbouwhogeschool opnieuw bijeen te komen voor de definitieve afhandeling. Dan zal ook een verdergaande uitwerking worden overeengekomen.

Weg, schnell, weg.

Bij het verlaten van de korte bijeenkomst stonden De Vrij en Goderie de generaal op te wachten. Had hij nog een laatste boodschap voor het Nederlandse volk? "Blaskowitz keek verbaasd om. Het scheen alsof hij even nadacht", zag De Vrij. "Om er onmiddellijk een bevel aan zijn chauffeur op te laten volgen: 'Weg, schnell, weg'."

Een dertigtal burgers uit Leersum heeft hun leven direct te danken aan de capitulatie: op weg terug naar Hilversum zag Blaskowitz hoe zij door SS'ers werden weggeleid om te worden vermoord. Een vergelding voor een dodelijke schietpartij met het verzet eerder die dag.

Blaskowitz stopte zijn auto en droeg op de Nederlanders te laten gaan.