Het was koud, nat en guur op de Lüneburger Heide, maar het humeur van veldmaarschalk Montgomery was opperbest. "Dit is het moment", fluisterde hij tegen verslaggevers toen hij op de Duitse delegatie afliep. Vijf minuten later hadden alle Duitse troepen in Nederland, Denemarken en Noordwest-Duitsland zich overgegeven.

Toen de Duitsers gisteren met een witte vlag het hoofdkwartier van Montgomery opzochten, wilden ze eigenlijk alleen praten over de overgave van de troepenmacht aan de andere kant van de Elbe, die bijna door de Russen onder de voet wordt gelopen. De bezettingsmacht in Nederland moest een belangrijke troef op Montgomery's flank blijven.

Montgomery begon echter al meteen met het bespelen van de Duitse generaals. "Wie zijn dit? Ik heb nog nooit van hen gehoord. Wat willen ze?", beet hij de Duitsers toe. "Alsof hij tegen huis-aan-huisverkopers sprak", meende verslaggever Bill Downs.

Onmiddellijk liet hij weten dat er over de legers in het oosten niet gepraat ging worden. "Dat is een zaak van de Russen." Monty wilde het hebben over de strijdkrachten die hem in de rug kunnen aanvallen, hoewel generaal Von Friedeburg tegensputterde dat opperbevelhebber Dönitz hem daar geen volmacht voor gegeven had.

Om de Duitsers de kans te geven het tegenvoorstel te overwegen, kregen ze een lunch aangeboden, compleet met wijn en brandy. Daarna nam Montgomery hen mee om met stafkaarten zijn troepensterkte uit de doeken te doen. Het werkte ontnuchterend: de Duitsers wilden onmiddellijk terug voor overleg met Dönitz.

De admiraal zag eruit alsof hij de hele dag had zitten huilen.

De volgende dag had Von Friedeburg toestemming zijn handtekening te zetten. Er was slechts één velletje nodig want de regels van de onvoorwaardelijke overgave zijn simpel: alle vijandelijkheden moeten worden gestaakt en elk geallieerd bevel dient zonder tegenspraak te worden opgevolgd.

"De taak drukte zwaar op Von Friedeburg", meende Bill Downs. "De admiraal zag eruit alsof hij de hele dag had zitten huilen." Toch zeiden de Duitsers niets bij de korte ceremonie en lieten ze geen emotie blijken. "Het was een Pruisische aangelegenheid."

Op pantoffels

"Alle Duitse strijdkrachten in Noord- en West-Duitsland, Denemarken en Holland hebben gecapituleerd", kon de Nederlandse nieuwslezer Mathieu Berden enkele uren later voorlezen op zender. "Dit werd hedenavond door veldmaarschalk Montgomery aan generaal Eisenhower meegedeeld. De overgave zal morgen vroeg om 08.00 uur Middel-Europese tijd van kracht worden."

Wat niemand kon zien was dat Berden het nieuws voorlas in pyjama en pantoffels. Een Amerikaanse soldaat had hem momenten eerder opgehaald in zijn pension, waar hij even een dutje was gaan doen. Nog slaapdronken had hij met een potlood een vertaling gekriebeld in de kantlijn van het communiqué dat hij in handen gedrukt kreeg.

Een koninklijke borrel

Wilhelmina, die verblijft op landgoed Anneville, was verrukt toen ze het nieuws over de capitulatie hoorde. "Zelfs de koningin, die altijd zo beheerst was en die ik zelden emotioneel heb meegemaakt, was nu opgewonden", vertelt persofficier Gerard Rutten.

Het koninklijke gezelschap op Anneville wilde de bevrijding maar wat graag vieren. Rutten: "We zaten in de eetkamer alles te bespreken, toen de koningin opmerkte dat het jammer was dat er niet 'op gedronken' kon worden, omdat er in Anneville geen drank in huis was. Volgens voorschrift!"

Gelukkig kon de vorstin voor dit verzoek rekenen op haar adjudanten Peter Tazelaar en Erik Hazelhoff Roelfzema, die stiekem een fles drank in hun kamer hadden bewaard voor 'noodgevallen'. Zo konden ze alsnog het glas op de capitulatie heffen.

Fakkeltocht

Vlak hierna kwam het bericht dat een grote groep feestende mensen met lampionnen en fakkels onderweg was naar Anneville. Kroonprinses Juliana reageerde verheugd, maar doordat de bewaking van het landgoed niet op zoveel volk was voorbereid, leidde dit nieuws tot bezorgdheid bij het personeel.

Gelukkig werd er snel een plan bedacht. Koningin Wilhelmina nam samen met prinses Juliana in het pikkedonker plaats op een met kaarsen verlicht terras. De mensenmassa werd vervolgens vriendelijk verzocht om netjes langs het terras te lopen.

Rutten: "Juichend, zingend, bloemen gooiend en vaak met tranen in de ogen liepen ze langs de koningin en de prinses. Uren duurde het en uren bleven de koningin en de prinses op het kleine terras om allen voorbij te zien trekken. Zij waren diep ontroerd. Het was een demonstratie, zo spontaan als zij wellicht nooit hadden meegemaakt."