"Troonrede is draak van een ding"

De Troonrede is zo ongeveer het enige onderdeel van Prinsjesdag dat nog niet is uitgelekt. De toespraak van Koning Willem-Alexander is tot nu toe geheim gebleven. Hij spreekt vanmiddag namens de regering de Troonrede uit en maakt de kabinetsplannen van komend jaar bekend.

Het wordt vaak alleen niet goed duidelijk wat deze plannen zijn. "Er kan veel verbeterd worden aan de toespraak als het gaat om het helder overbrengen van de boodschap", zegt taalstrateeg Sarah Gagestein in het NOS Radio 1 Journaal.

Is de Troonrede een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet?

"Ja, want het druist tegen alle regels in. Ik vraag ieder jaar aan mijn directe omgeving of ze een samenvatting kunnen geven van de toespraak. Of ze kunnen vertellen wat de kern van de boodschap was. Daar komt meestal geen duidelijk antwoord op. Met een toespraak wil je mensen raken, enthousiasmeren of aanzetten tot iets. Dat gebeurt allemaal niet met de Troonrede."

Hoe komt dat?

"De Troonrede is eigenlijk een draak van een ding. Het is niets meer dan een beleidsstuk dat wordt geschreven door meerdere mensen. De koning schrijft hem zelf niet, maar premier Rutte en vicepremier Asscher doen dat. De speech bestaat uit beleidsstukken van de verschillende ministeries. Gelukkig kijkt de speechschrijver van de koning er ook nog naar. Hij probeert er vervolgens nog wat van te maken."

Hoe zou het dan moeten?

"Het proces van het schrijven van de Troonrede is eigenlijk compleet verkeerd. De schrijvers beginnen niet op de goede manier. Een goede speech begint met een idee, een gevoel of een ambitie die je graag wilt overbrengen aan de mensen. Dus de koning zou veel meer moeten werken vanuit wat hij wil vertellen. En vanuit daar ga je aan de invulling werken, hoe de plannen van het kabinet daar ingepast kunnen worden. Het moet ook veel persoonlijker, dan worden mensen pas geraakt."

De speech van vorig jaar had een visie, de participatiesamenleving. Was dat een goed voorbeeld?

"Nee, vind ik niet. Iedereen had het over de participatiesamenleving vorig jaar. Maar het was eigenlijk niet meer dan een klein rood draadje. Ik geloof niet dat de boodschap daadwerkelijk is overgekomen. Het was namelijk niet meteen duidelijk wat met de participatiesamenleving werd bedoeld. Daarnaast kregen veel mensen er een negatief gevoel bij.

"Dat kan niet de bedoeling van de schrijvers zijn geweest: om mensen in slaap te sussen met een lang verhaal en vervolgens met een ongemakkelijk gevoel achter te laten. Het is belangrijk om mensen heel duidelijk een goed gevoel mee te geven van wat ze kunnen verwachten komend jaar."