Wat is het Peshmerga-leger?

Het kabinet maakte gisteren bekend dat Nederland duizend gevechtshelmen en duizend scherfvrije vesten naar de Peshmerga stuurt. De Koerdische strijdkrachten hebben grote behoefte aan militaire middelen, is het argument. De Peshmerga zijn volop in het nieuws sinds de hoog opgelaaide strijd in Noord-Irak tegen de strijders van de Islamitische Staat (IS).

Wat is Peshmerga?

Peshmerga betekent letterlijk: zij die de dood in de ogen zien. Het leger komt voort uit tribale Koerdische strijdgroepen die eind 19de eeuw gebiedsgrenzen bewaakten. Na de ondergang van het Ottomaanse rijk na de Eerste Wereldoorlog smolten deze groepen samen tot de nationale strijdmacht van de Koerden.

In de jaren 80 van de vorige eeuw, ten tijde van de oorlog tussen Irak en Iran, had de Peshmerga zich ontwikkeld tot een guerrillaleger in de strijd om een autonome Koerdische staat. Veel strijders waren deserteurs uit het Iraakse leger. Toen een deel van de Peshmerga een verbond aanging met het Iraanse leger tegen Irak begon Saddam een bloedige campagne tegen de Iraakse Koerden. Het gruwelijke dieptepunt daarvan was de beruchte gifgasaanval op Halabja in 1988.

Door bombardementen met onder meer mosterdgas kwamen toen naar schatting 5000 Koerden om het leven, vooral vrouwen en kinderen. De Peshmerga moest de strijd staken, meer dan een miljoen Iraakse Koerden sloegen op de vlucht. Honderdduizenden kwamen om het leven door de strafcampagne van het regime.

Vandaag de dag telt de Peshmerga ongeveer 190.000 strijders. Het zijn veelal veteranen uit de strijd tegen de troepen van Saddam, en uit de vele onderlinge conflicten die de Koerden in de loop der jaren hebben uitgevochten.

De Koerden hebben geen eigen staat. Waarom wel een eigen leger?

In de jaren 90 streden de twee belangrijkste Koerdische facties met elkaar: de Democratische Partij van Koerdistan (KDP) van de huidige Koerdische president Barzani en de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) van Jalal Talabani, die uiteindelijk president van Irak zou worden. Het einde van die onderlinge strijd in 1998 maakte de weg vrij voor intensieve militaire samenwerking van de Koerden met de VS, in de strijd tegen Saddam.

De Koerden hebben geen eigen staat, maar na de verdrijving van Saddam in 2003 kwam er wel een semi-autonome Koerdische regio in Noord-Irak. De militaire samenwerking met de VS bleef bestaan, waarbij Amerikaanse militairen de Peshmerga trainden en er gezamenlijke militaire oefeningen werden gehouden.

Technisch gesproken is de Peshmerga één strijdmacht, hoewel de KDP en de PUK ieder hun eigen groeperingen hebben binnen het leger. De samenwerking is niet altijd even goed en de verdeeldheid tussen die twee gaat ten koste van de slagkracht.

Welke wapens hebben de Peshmerga?

De Peshmerga moet het doen met grote maar sterk verouderde arsenalen, deels afkomstig uit de Sovjet-tijd, zoals AK-47 geweren (de fameuze 'Kalasjnikov'), anti-tankraketten en kanonnen, luchtdoelraketten en tanks van het type T54 en T55. Na de val van Saddam Hussein kwam veel materiaal van het toenmalige Iraakse leger in handen van de Peshmerga, zoals tanks, kanonnen en kleinere wapens. Maar ook die zijn verouderd en moeilijk te onderhouden vanwege het gebrek aan onderdelen. De Koerden worden nu bewapend door de Amerikanen, die ook luchtaanvallen uitvoeren op doelen van IS.

Is Peshmerga opgewassen tegen IS?

Numeriek is de Peshmerga sterk in het voordeel ten opzichte van IS. Maar IS heeft veel modernere wapens en is tactisch veel effectiever. Bij de val van Mosul op 10 juni maakte IS grote hoeveelheden Amerikaanse zware wapens en voertuigen buit die het vluchtende Iraakse leger in de verwarring achterliet.

Belangrijker is misschien wel dat de Peshmerga de afgelopen tien jaar nauwelijks strijd heeft geleverd. Jongere strijders zijn totaal onervaren, de ouderen zijn gevormd als guerrillero's in de strijd tegen Saddam. IS daarentegen heeft de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan in Syrië, is goed uitgerust en bewapend en opereert in kleine, flexibele eenheden.

Bovendien wordt de strijd geleverd in Arabischtalige gebieden zoals Nineveh en Diayala. Jonge Peshmerga-strijders kennen geen Arabisch, terwijl dat essentieel is voor het verkrijgen van inlichtingen en het contact met de burgerbevolking.

Kunnen Nederlanders meevechten met de Peshmerga?

Omdat de Peshmerga de status heeft van krijgsmacht kunnen Nederlandse Koerden zich er aanmelden. De Nederlandse wet verbiedt het namelijk niet om dienst te nemen bij een vreemde krijgsmacht, zolang die zich niet tegen Nederland of een bondgenoot keert. Dat ligt anders bij organisaties als IS die als terroristisch gelden.