Bénouville: sleutel tot succes D-day

Door redacteur Floris van den Driesche

"Waar is dat bos gebleven? Het ís er gewoon niet!" De Britse piloot James H. Wallwork zoekt vanuit de cockpit wanhopig naar zijn oriëntatiepunt, het Bois-de-Bavent in het oosten van Normandië. Het is 6 juni 1944, 10 minuten na middernacht. Blind vertrouwend op de navigatie van zijn copiloot zet hij toch de landing in.

Zes minuten later raakt zijn zweefvliegtuig de grond en zetten de eerste geallieerden voet op Franse bodem. Operation Overlord, de codenaam voor de strijd om Normandië, begint. D-day is aangebroken.

Het vliegtuig, een Airspeed Horsa met aan boord dertig Britse militairen van D Company van de 6e Luchtlandingsdivisie, landt zoals gepland tientallen meters van de brug over het Kanaal van Caen. Vanuit het Château de Bénouville, waar de Franse president Hollande vandaag luncht met zijn buitenlandse gasten, is de landingsplek te zien.

Voorruit

Wallwork en zijn copiloot knallen bij de landing dwars door de ruit van de cockpit, maar ze kunnen het navertellen. Een paar minuten later landen nog twee zweefvliegtuigen, met elk 30 militairen aan boord. Majoor John Howard, aan boord bij Wallwork, heeft het commando over de missie. De opdracht is helder: verover de brug en blijf er totdat er versterking komt.

De brug vormt een belangrijke toegangsweg naar de stranden van Normandië, waar een paar uur later zo'n 128.000 militairen uit onder meer de VS, Canada, Groot-Brittannië en Australië aan land zullen komen.

Het is belangrijk dat de geallieerden de brug onder controle krijgen en houden. Als dat lukt, is het voor de Duitsers heel moeilijk om op tijd tanks en andere versterkingen naar de stranden te sturen.

Dwangarbeiders

De bewaking van de brug is in handen van de 716e Infanteriedivisie; een Duits leger dat geen enkele gevechtservaring heeft. De divisie bestaat vooral uit afgekeurde soldaten en dwangarbeiders.

De 17-jarige soldaat Helmut Romer staat op wacht, als hij even verderop een vliegtuig door de struiken ziet schuiven. Het zal een neergestorte Engelse bommenwerper zijn, denkt hij. Geen ongebruikelijk tafereel, de afgelopen weken.

Nog geen kwartier later is de brug ingenomen door de Britten. Ook zij hebben nog geen meters gemaakt op het slagveld, maar na 43 trainingsvluchten in Engeland, waarbij de situatie zo precies mogelijk is nagebootst, weten ze blindelings de weg.

Fred Greenhalgh

De bezetter is totaal verrast door de aanval en van serieuze weerstand is nauwelijks sprake. De aanval kost het leven aan twee Britse militairen. Luitenant Dan Brotheridge raakt zwaargewond als hij op de brug in zijn nek wordt geraakt door een Duitse kogel. Kort daarop overlijdt hij.

Brotheridge is niet het eerste slachtoffer, want al bij de landing van de zweefvliegtuigen gaat het mis voor korporaal Fred Greenhalgh. Zijn toestel breekt in tweeën en hij wordt uit de cabine geslingerd. Hij komt bewusteloos in een vijver terecht en verdrinkt, nog voor het eerste schot gelost is.

Voltreffer

De Duitse generaal Richter, verantwoordelijk voor de verdediging van de brug, heeft kort na de Britse aanval gevraagd om steun van tanks. Tankdivisies vallen echter rechtstreeks onder het bewind van Hitler en mogen alleen met zijn goedkeuring worden ingezet. Maar de toestemming uit het Duitse hoofdkwartier laat die dag tot laat in de avond op zich wachten.

Als rond 01.30 uur dan toch enkele tanks aanvallen, schakelt sergeant Thornton met één voltreffer van zijn PIAT-antitankwapen de voorste tank uit. De overige Panzer IV's druipen af, omdat het wrak van het getroffen voertuig de weg blokkeert.

Gesteund door Britse paratroepers die in de loop van de nacht landen, slaagt Howard erin de brug te behouden. Een Duitse bommenwerper valt aan en de bom raakt de brug, maar komt niet tot ontploffing. Een aanval van twee kanonneerboten wordt afgeslagen.

Het kost de Britse militairen weinig moeite om in de nachtelijke uren wakker te blijven. De maanden voor D-day gooide majoor Howard regelmatig een week lang het dag- en nachtritme van zijn mannen om. Hij stuurde hen vroeg in de middag naar bed en wekte hen om 20.00 uur voor het ontbijt. Hoewel Howard pas een maand voor D-day op de hoogte werd gesteld van zijn precieze missie, wist hij wel dat het kon aankomen op nachtwerk.

Sword Beach

Vanaf zonsopgang veroveren de geallieerde troepen langzaam maar zeker de stranden en tegen het middaguur krijgt Howard steun van de troepen die op Sword Beach, bij Ouistreham, aan land zijn gekomen.

Het is tegen middernacht als majoor Howard uiteindelijk het commando over de brug overdraagt aan de Britse 185e Infanteriebrigade. De verovering van de brug is geslaagd. "Het was inderdaad best een lange dag", zou Howard later opmerken, verwijzend naar de film The Longest Day uit 1962, waarin ook de slag om de brug geromantiseerd aan de orde komt.

De slag om Normandië wordt nog heel zwaar. Op 21 augustus weten de geallieerden het Duitse verzet te breken, waarna ze kunnen oprukken naar Parijs. De Duitsers, die al twee jaar pittige verliezen lijden aan het oostfront in Rusland, hebben nu ook te maken gekregen met een strijd aan het westelijk front. Nog geen jaar na de ongemakkelijke landing van piloot Wallwork volgt de capitulatie.

Pegasus

Terwijl D Company nog tot september in Frankrijk blijft, wordt Wallwork samen met de andere piloten al een paar uur na de landing teruggevaren naar Engeland. De Britse generaal Montgomery wil hen vanwege hun buitengewone capaciteiten inzetten voor andere missies. Wallwork vliegt in september 1944 boven Nederland tijdens Operation Market Garden, die uitloopt op een mislukking.

Hij overlijdt in januari 2013 in Canada, waar hij sinds de jaren 50 leeft als veeboer.

De brug over het Kanaal van Caen gaat de geschiedenis in als Pegasus Bridge, genoemd naar het vliegende paard op het embleem van de Britse luchtlandingstroepen.

Op de plek waar Wallwork zijn zweefvliegtuig aan de grond zette, zo'n 5 kilometer van het Bois-de-Bavent, worden nog elk jaar kransen gelegd ter herinnering aan het begin van de bevrijding van West-Europa.

Herdenking D-Day op 6 juni bij de NOS: 70 jaar na D-Day, internationale herdenking in Quistreham, 13.20 - 17.00 uur, Ned. 2 en nos.nl 70 jaar na D-Day, samenvatting van de herdenking, 19.00 - 19.25 uur. Ned. 1 en nos.nl