Kiezer op drift in grootste democratie

Door correspondent Lucas Waagmeester

De kiescommissie van India bracht vanochtend de grootste democratische exercitie in de geschiedenis van de mensheid in beweging. Met de aankondiging dat er een maand lang gaat worden gestemd, vanaf 7 april. Door het ongekende aantal van 814 miljoen kiesgerechtigden, in 930.000 stembureaus.

En al die kiezers zijn de laatste tijd op drift. De zittende regering is vastgelopen in stroperigheid en corruptie, de economische groei zakt de laatste maanden als een pudding in elkaar.

De strijd wordt dan ook ongekend spannend. Het veld van kandidaten is kleurrijker dan ooit. Een overzicht:

Rahul Gandhi

De Congrespartij stevent af op de grootste nederlaag in zijn geschiedenis. Op zich al een dramatisch gegeven; de partij domineert sinds India's onafhankelijkheid in 1947 de politiek in Delhi.

Opnieuw schoof de Congrespartij een telg van de Gandhi-dynastie naar voren, de 41-jarige Rahul. Zoon van de vermoorde oud-premier Rajiv en kleinzoon van de eveneens vermoorde oud-premier Indira. En achterkleinzoon van de eerste premier van het onafhankelijke India: Jawaharlal Nehru.

Rahul heeft een jong en aimabel uiterlijk, en verder vooral problemen. Hij heeft buiten de partij geen enkele werkervaring en wordt eerder gezien als een zwalkende prins dan als een krachtig bestuurder. "Zelfs Rahul zelf weet niet wat hij denkt", zeggen zijn opponenten.

Narendra Modi

Om Gandhi te beschermen tegen gezichtsverlies, heeft de Congrespartij hem niet officieel uitgeroepen tot premiers-kandidaat. De reden: Narendra Modi. Met deze politieke stormram heeft de hindoeïstisch-nationalistische oppositiepartij BJP zijn krachtigste leider ooit te pakken.

Modi is sinds 2001 premier van de deelstaat Gujarat en heeft daar de corruptie teruggedrongen en economisch succes gebracht. Het maakt hem populair in heel India. Maar ook Modi heeft een probleem. Zijn politieke wortels liggen in bewegingen die vinden dat India een land van alleen hindoes moet zijn.

Volgens tegenstanders deed Modi niks toen hindoes in 2002 tijdens rellen in Gujarat meer dan duizend moslims afslachtten. Hoewel hij de laatste tijd toenadering zocht tot India's grootste minderheid, wordt hij gezien als iemand die vooral verdeeldheid zaait. Veel Indiërs zijn bang voor onrust, als hij geharde hindoe-extremisten meeneemt naar de macht.

Arvind Kejriwal

Modi was tot voor kort dé man om op te stemmen voor iedereen die de corruptie zat is. Maar toen was daar deze winter plotseling de saaie belastingambtenaar Arvind Kejriwal. Hij haalde bij deelstaatverkiezingen in Delhi een ongekend hoge uitslag en probeert de laatste maanden uit alle macht ook landelijk voet aan de grond te krijgen.

Kejriwal is de held van de anti-corruptie-beweging. Goudeerlijk en compromisloos als het om corruptie gaat. Zo compromisloos, dat hij na 49 dagen als premier van Delhi alweer opstapte. Volgens zijn tegenstanders is dat meteen het bewijs dat Kejriwal niet met India's politieke cultuur om kan gaan en dus niet geschikt is om te besturen.

Kejriwals verweer: die cultuur moet dan ook drastisch veranderen. De joker van deze verkiezingen.

Derde front

Hoewel de landelijke kopstukken de meeste aandacht zullen vragen, worden regionale partijen bij iedere stembusgang in India belangrijker. Ze zijn inmiddels goed voor bijna de helft van de zetels in het parlement.

Het wordt ook wel India's 'centrifuge' genoemd; de gunst van de kiezer waaiert uit van het centrum naar de politieke bewegingen in de deelstaten. Nog nooit in de geschiedenis van India was de politiek (en dus de macht) zo dichtbij de mensen, maar de centrifuge maakt het land wel steeds lastiger te besturen.

Leiders van een groep regionale partijen sloten kort geleden een alliantie. Om zo samen als 'derde front' Congres en BJP buiten de macht te houden, maar hun programma's zijn zo uiteenlopend, dat de kans op succes klein is.

'None'

Voor de kiezer die het na dit alles echt niet meer weet, is er voor het eerst nog een optie: 'none of the above'. Het hooggerechtshof bepaalde afgelopen jaar dat er ook een blanco stem op het kiesbiljet moet, voor wie de verkiezingen wil aanwenden om zijn onvrede te uiten.

Want onvrede gaat bij deze parlementsverkiezingen de winnaar bepalen. Samen met die andere zeer Indiase factor: met de helft van de Indiërs onder de 25 jaar, zullen er meer nieuwe stemmers meedoen dan ooit.