Moord op JFK: wie zat er achter?

Door Peter Sonneveld in Washington

Op 22 november 1963 werd president John Fitzgerald Kennedy doodgeschoten tijdens een bezoek aan Dallas. Nu, 50 jaar en zo'n 40.000 boeken later, is er nog altijd onenigheid over die ene vraag: wie zat er achter de moord?

Volgens de officiële lezing opereerde Lee Harvey Oswald alleen, maar niet iedereen gelooft dat. Uit een recente peiling blijkt dat 61 procent van de Amerikanen gelooft in een samenzwering. We zetten een aantal complottheorieën op een rij.

CIA

Kon de inlichtingendienst voorheen nog ongestoord zijn gang gaan, onder Kennedy werd het toezicht op de CIA verscherpt. De nieuwe president gaf de voorkeur aan diplomatie in plaats van geheime operaties. Dat leidde tot onvrede binnen de organisatie.

Na de mislukte Varkensbaai-invasie in 1961 moesten CIA-baas Allen Dulles en tweede man Charles Cabell het veld ruimen. Cabells broer Earle was burgemeester van Dallas op die beruchte dag in november 1963. Deze burgemeester zou op het laatste moment de route die Kennedy aflegde hebben veranderd. In plaats via Main Street ging de autocolonne over Elm Street, langs het schoolboekenmagazijn van waaruit Kennedy werd doodgeschoten.

Maffia

President Kennedy pakte de georganiseerde misdaad hard aan. Dit zette naar verluidt kwaad bloed bij de maffia. Een onderzoekscommissie van het Congres concludeerde in 1979 dat de Texaanse maffiabaas Carlos Marcello "het motief, de middelen en de mogelijkheid om Kennedy te laten vermoorden" had.

Tegen een celgenoot, die een FBI-informant was, zei Marcello in 1985 dat hij Kennedy inderdaad had laten doden. Na de moord zou de maffia Lee Harvey Oswald naar voren hebben geschoven als zondebok. Bovendien zou nachtclubeigenaar Jack Ruby zijn ingehuurd om Oswald te vermoorden, en hem zo het zwijgen op te leggen.

Sovjet-Unie

Kennedy's presidentschap was op het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Een jaar eerder, in oktober 1962, had de wereld op de rand van oorlog gestaan tijdens de Cuba-crisis. Nog altijd waren de spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie voelbaar.

De inlichtingendienst van de Sovjet-Unie, de KGB, zou de moord op Kennedy hebben gepland. Bovendien had Lee Harvey Oswald connecties met de Sovjet-Unie. Daarom beweren sommigen dat hij als KGB-agent opereerde.

Lyndon B. Johnson

De band tussen vicepresident Johnson en president Kennedy was niet goed. Kennedy dacht er serieus over na om voor zijn herverkiezing in 1964 een andere running mate uit te kiezen. Johnson was ambitieus en wilde president worden voordat hij te oud was.

Bovendien had Johnson veel zeggenschap over Kennedy's reis naar Dallas. En als president zou Johnson de macht hebben om belangrijk bewijsmateriaal weg te werken. Genoeg reden voor sommigen om "LBJ" te verdenken. Zo ook James Tague, de enige toeschouwer die gewond raakte bij de moord op Kennedy. Volgens hem was Johnson al twee jaar bezig met het plannen van de moord op de president.