Veel minder doden medische fouten

Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink

De sterfte in ziekenhuizen als gevolg van medische fouten is in vijf jaar tijd gehalveerd. Ook het aantal patiënten dat gezondheidsschade opliep door medische fouten is met de helft gedaald. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksinstituut Nivel. In de periode april 2011 tot en met maart 2012 vielen er naar schatting 970 vermijdbare doden in Nederlandse ziekenhuizen. In 2008 waren dat er nog 1.960.

Ruim 26.000 patiënten liepen gezondheidsschade op door medische fouten. In 2008 waren dat er nog 39.000.

Hoofdonderzoekster Cordula Wagner van het Nivel en het VUmc spreekt van "een spectaculair resultaat". Volgens Wagner is de patiëntveiligheid veel meer verbeterd dan de onderzoekers verwacht hadden. Dat is volgens haar te danken aan de inspanningen in het kader van het VMS Veiligheidsprogram dat de ziekenhuizen de afgelopen vijf jaar hebben uitgevoerd.

Checken

Vooral chirurgische ingrepen worden tegenwoordig veel veiliger uitgevoerd bijvoorbeeld door de invoering van een time-out procedure. Die is bedoeld om net voor het begin van een operatie nog even alles te checken. De identiteit van de patiënt, de aard van de ingreep, gaat het om een linkerbeen of een rechter enzovoorts.

Behalve bij chirurgie is er ook rond de zorg voor kwetsbare ouderen veel verbeterd. In het VMS Veiligheidsprogram zijn vier criteria opgesteld om de toestand van kwetsbare ouderen extra in de gaten te houden: delirium, vallen, ondervoeding en fysieke beperkingen.

Interventieteam

Als een of meer van die vier zich voordoen roept de verpleegkundige die dat constateert meteen de hulp in van een gespecialiseerd interventieteam. Er hoeft dan niet een zaalarts en vervolgens een behandelend arts naar de patiënt te kijken. Het interventieteam moet komen als een verpleegkundige belt. Die aanpak vermindert zowel de vermijdbare schade als de vermijdbare sterfte.

Er bestaat een vergelijkbare aanpak voor " vitaal bedreigde patiënten". Dat zijn patiënten van wie vitale functies als ademhalen, bloedcirculatie of bewustzijn zo ernstig verstoord raken dat ze dreigen te stoppen. Ook daarbij vermindert het vroegtijdig ingrijpen bij de eerste signalen de vermijdbare sterfte en schade.

Minister Schippers: actieprogramma

Minister Schippers van Volksgezondheid noemt het goed nieuws dat de inspanningen van de sector hun vruchten afwerpen. "Maar van achterover leunen kan geen sprake zijn, we moeten alles eraan doen om het nog verder terug te dringen." Volgend jaar komt de minister met een meerjarig actieprogramma waarin alle betrokken partijen samen de gedane aanbevelingen uitwerken. Schippers geeft hoge prioriteit aan verhoging van de patiëntveiligheid, zegt ze.

Blij en trots

Hoofdonderzoekster Wagner is ervan overtuigd dat ziekenhuizen nog beter kunnen. Zij roept de ziekenhuizen op om op de ingeslagen weg voort te gaan. Vooral met medicatieveiligheid en het terugdringen van het aantal infecties bijvoorbeeld bij het gebruik van katheters en infusen, kan er nog veel winst behaald worden.

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen is blij met de resultaten die de afgelopen jaren behaald zijn. En trots op het werk van de medewerkers van de ziekenhuizen. NVZ-bestuurder Wim van Harten kondigt aan dat de ziekenhuizen gaan doen wat Wagner vraagt: op de thema's die zij noemt zullen de ziekenhuizen doorgaan met het doen van extra inspanningen om de gezondheidsschade en de sterfte door medische fouten terug te dringen.