Verbod artikel Erasmus MC terecht

Het ministerie van Economische Zaken heeft twee jaar geleden terecht een verbod uitgesproken op de publicatie van een onderzoek naar het H5N1-griepvirus. De publicatie van het Erasmus Medisch Centrum was in strijd met een Europese verordening tegen verspreiding van biologische wapens. Daarom is terecht de eis gesteld dat de onderzoekers een exportvergunning moesten aanvragen, zegt de rechtbank in Haarlem.

Het gevolg van de uitspraak is dat Europese wetenschappers die onderzoek doen naar ziekmakende virussen, bacteriën en schimmels, voortaan een exportvergunning moeten aanvragen als ze hun resultaten in een internationaal blad willen publiceren, zegt Erasmus MC-hoogleraar Ron Fouchier.

Daarmee hebben exportambtenaren de optie om publicaties te verbieden dan wel te censureren en dat lijkt mij onwenselijk, zegt hij. In het vonnis van de rechtbank wordt die brede uitleg die Fouchier eraan geeft niet expliciet verwoord.

Aanslagen

Moleculair viroloog Fouchier onderzocht hoe het voor mensen gevaarlijke H5N1-virus zo bewerkt kan worden dat het ook via de lucht kan worden verspreid. Die kennis kan helpen om een wereldwijde griepepidemie te voorkomen.

Hij wilde de resultaten in het wetenschappelijk tijdschrift Science publiceren. Daar ontstond grote ophef over, omdat terroristen de kennis kunnen misbruiken bij het plegen van aanslagen.

Na het verbod van het ministerie vroeg Fouchier onder protest een exportvergunning aan. Toen hij die kreeg, verscheen het artikel alsnog in Science.

Principieel

Het Erasmus MC wilde een principiële uitspraak over de zaak omdat de Europese verordening een uitzondering maakt voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Het stapte daarom naar de rechter.

De rechtbank in Haarlem geeft het ministerie gelijk, onder meer omdat de onderzoekers iets nieuws zouden hebben bedacht, namelijk hoe je het H5N1-virus via de lucht kan verspreiden. Daarom is de uitzonderingsbepaling die de verordening voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek maakt niet van toepassing.

Basaal onderzoek

Fouchier begrijpt de uitspraak niet. Volgens hem valt het onderzoek wel degelijk onder de uitzonderingsregel: "Het gaat om basaal wetenschappelijk onderzoek en wij hebben uitsluitend methoden gebruikt die al eerder gepubliceerd zijn".

Het Erasmus MC beslist de komende weken of er een hoger beroep komt.