Wist Merkel van NSA-praktijken?

We hebben de belangrijkste campagnethema's voor de Bondsdagverkiezingen op 22 september op een rijtje gezet. Een van de thema's is het afluisterschandaal.

Klokkenluider Edward Snowden onthulde begin dit jaar gevoelige informatie over de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA. Daaruit bleek dat de Amerikaanse overheid Duitsland op grote schaal afluistert met het spionageprogramma PRISM. Het schandaal riep bij veel Duitsers de vraag op of de overheid van de afluisterpraktijken op de hoogte was. Spionage is vanwege de praktijken van de Gestapo tijdens het nazi-bewind en de Stasi in de DDR een gevoelig thema in Duitsland.

Het afluisterschandaal zorgde voor grote ophef, zeker toen bleek dat de Verenigde Staten Duitsland beduidend meer afluisterden dan andere landen. En dat terwijl Amerika een van de belangrijkste bondgenoten van Duitsland is. Obama verklaarde tijdens zijn bezoek aan Berlijn in juni dat mede dankzij PRISM verschillende aanslagen zijn voorkomen, zoals van de radicaal islamitische Sauerland-Gruppe.

De regeringspartijen CDU en FDP reageerden terughoudend op de onthullingen. Het is nog altijd niet duidelijk of zij op de hoogte waren van de afluisterpraktijken. Bondskanselier Merkel zei dat ze het nieuws over het grootschalige afluisteren via de media had vernomen. In het grote tv-debat op 1 september zei ze dat ze wil aansturen op betere internationale privacy-afspraken.

"Grondrechten geschonden"

De SPD uitte in augustus scherpe kritiek op Merkel. Volgens lijsttrekker Peer Steinbrück heeft Amerika met de spionage de Duitse grondrechten geschonden. Merkel heeft daar volgens hem veel te weinig tegen gedaan en daarmee ook haar ambtseed geschonden.

Hoewel de SPD het afluisterschandaal tot belangrijk verkiezingsthema maakte, bleek uit een enquête van de zender ARD dat het schandaal een weinig doorslaggevende rol speelt bij de kiezer. Slechts 17 procent van de ondervraagden liet weten het een "zeer belangrijk" verkiezingsthema te vinden.

De Piratenpartij, waarvan privacybeleid een speerpunt is, klom na de onthullingen van Snowden van 2 naar 4 procent in de peilingen. Een flinke toename, maar de Piraten bungelen nog altijd onder de kiesdrempel van 5 procent.