Filip, de nieuwe koning van België

Met Filip (53) krijgt België een heel andere koning dan zijn vader, Albert II (79). De vertrekkende koning is goedlachs en joviaal, houdt van een bourgondische levensstijl en straalt zelfvertrouwen uit. Vanwege zijn hoge leeftijd en gezondheidsklachten draagt hij de troon nu over aan zijn oudste zoon.

Filip staat bekend als bedeesd, houterig, wereldvreemd en koppig. Hij verstijft als hij voor de camera moet verschijnen en heeft een aantal blunders op zijn naam staan die hem in het verleden het imago 'Prins Flater' hebben opgeleverd. De opmerking "Hij kan het niet, he?" die Herman Liebaers, oud-grootmaarschalk aan het hof, over Filip maakte in een interview in 1990 achtervolgt hem nog steeds.

Imago verbeteren

In 2004 werd hij door toenmalig premier Guy Verhofstadt berispt omdat hij zich in een gesprek met de pers had laten ontvallen dat de Vlaams nationalisten van het Vlaams Belang het land "kapotmaken". "En wie aan België komt, komt aan mij", aldus de prins. De premier vroeg de prins zich voortaan terughoudender op te stellen.

Een jaar later moest de premier nog een keer ingrijpen toen de prins zijn handtekening zette onder een manifest waarin het sociaal-economische beleid van de regering op de korrel werd genomen.

Filip heeft de afgelopen jaren hard gewerkt om zijn imago te verbeteren. Hij laat zich beter dan vroeger adviseren en hij heeft recentelijk geen grote uitglijders meer gemaakt. Hij leidde tientallen handelsmissies naar het buitenland, waarmee hij waardering oogstte. Filip liep de 20 kilometer van Brussel, de grootste loopmanifestatie van België, bezocht met zijn gezin wedstrijden van het nationaal voetbalelftal en had een ontmoeting met Belgisch populairste tv-persoonlijkheid Astrid Bryan. Daarmee wilde hij zich laten zien als 'man van het volk'.

Opvolger Boudewijn

Filip (1960) groeide op onder toezicht van zijn kinderloze oom, koning Boudewijn. Door de huwelijksproblemen van Albert en Paola en hun vele buitenlandse reizen zagen Filip en zijn jongere zus Astrid (1962) en broer Laurent (1963) hun ouders weinig. De serieuze en diepgelovige Boudewijn zag in Filip zijn toekomstig opvolger. Toen Boudewijn in 1993 plotseling overleed op 62-jarige leeftijd, ging de troon echter aan de 33-jarige Filip voorbij. Zijn vader werd geschikter geacht. Hij beschikte over de levenswijsheid en het zelfvertrouwen waar het Filip aan ontbrak.

Het moet de prins jarenlang hebben gefrustreerd. In 1996 liet hij via de media weten dat hij klaar was voor het koningschap, een opmerking die weinig serieus werd genomen.

Zijn huwelijk in 1999 met de 13 jaar jongere en adellijke Mathilde d'Udekem d'Acoz van Belgisch-Poolse komaf bleek een gouden greep. België sloot de charmante en vriendelijke prinses in het hart en haar glans straalt af op Filip. Tijdens officiële bezoeken ziet Filip er samen met Mathilde veel minder onhandig uit. Ze hebben vier kinderen: Elisabeth (11), Gabriël (10), Emmanuel (7)en Eléanore (5).

Militaire opleiding

Filip was van jongs af aan geboeid door luchtvaart en ruimtevaart, maar hij koos uiteindelijk voor een militaire loopbaan. In 1981 studeerde hij af aan de Koninklijke Militaire School. Hij behaalde onder meer zijn brevetten voor gevechtspiloot en commando. Hij studeerde daarna aan de Universiteit van Oxford in Groot-Brittannië en de Universiteit van Stanford in de VS. In 1985 behaalde hij zijn masterdiploma in de politieke wetenschappen.

In een recent uitgebrachte biografie van Filip door het paleis wordt de nadruk gelegd op het intellect van de prins. Critici trekken zijn intellectuele capaciteiten in twijfel en studiegenoten herinneren zich dat hij weinig interesse toonde voor de colleges.

Toen Albert koning werd, mocht Filip zijn vader vervangen als erevoorzitter van de Dienst voor Buitenlandse Handel. Filip promootte voortaan België tijdens handelsmissies. Als zoon van de koning werd hij ook senator van rechtswege. Bij zijn eedaflegging benadrukte hij dat hij bruggen wilde bouwen tussen de verschillende gemeenschappen in het land.

Invloed

Nu Filip koning wordt, neemt hij ook het opperbevel van het leger over van zijn vader. Drie jaar geleden, bij zijn 50ste verjaardag werd hij bevorderd tot luitenant-generaal en nu bestijgt hij de troon als viersterrengeneraal. Een verschil dus met koning Willem-Alexander, die bij zijn aantreden juist ontslag nam uit de krijgsmacht, omdat zijn functie als koning daarmee niet te verenigen is.

Filip wacht de moeilijke taak als staatshoofd het zwaar verdeelde land bijeen te houden. In het verleden heeft Filip aangegeven graag invloed te willen uitoefenen in zijn taak als koning, terwijl sommige partijen, en met name de Vlaams nationalisten, zijn rol juist drastisch willen beperken.

Daags na de bekendmaking van het aftreden van koning Albert zei Filip tegen de pers: "Ik ben mij wel bewust van de verantwoordelijkheid die op mij rust." Dat slechts 42 procent van de Vlamingen vertrouwen in hem heeft als koning, maakt het er voor hem niet makkelijker op. Aan Waalse kant krijgt hij het vertrouwen van 65 procent.

Een grote uitdaging staat de nieuwe koning volgend jaar te wachten als België naar de stembus gaat voor de parlementsverkiezingen. Dan moet blijken of het nieuwe staatshoofd in staat is leiding te geven aan de coalitievorming zonder dat zijn afkeer van separatisme hem in de weg zit.