'Paus hielp vervolgde jezuïeten wel'

Van verschillende kanten duiken ontlastende verklaringen op over het verleden van paus Franciscus. Hij zou weliswaar niet scherp stelling hebben genomen tegen het militaire bewind in Argentinië, maar hij zou het wel degelijk hebben opgenomen voor twee vervolgde jezuïeten.

Onder anderen de Argentijnse winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede Adolfo Esquivel en de Braziliaanse bevrijdingstheoloog Leonardo Boff nemen het op voor Jorge Bergoglio, die woensdag tot paus werd gekozen.

Junta

Esquivel zei dat Bergoglio zeker niet heulde met de Argentijnse junta, die van 1976 tot 1983 aan de macht was. Bergoglio was toen overste van de Argentijnse jezuïeten. Veel kerkleiders sympathiseerden met het militaire bewind, maar Bergoglio was volgens de Nobelprijswinnaar juist een gunstige uitzondering.

Ook Boff zegt dat Bergoglio weinig te verwijten valt. Hij zou veel tegenstanders van het bewind juist hebben gered, bijvoorbeeld door hen aan een onderduikadres te helpen.

De kritiek op Bergoglio spitst zich toe op het lot van twee jezuïeten, Franz Jalics en Orlando Yorio. Zij werden in 1976 door de junta opgepakt, mishandeld en vijf maanden later halfnaakt en gedrogeerd in een veld gedumpt. Bergoglio zou niets hebben gedaan om hen te helpen.

Videla

Zelf zei Bergoglio in zijn autobiografie, die in 2010 verscheen, dat hij achter de schermen alles heeft gedaan wat hij kon. Meer details daarover staan in een interview dat hij in hetzelfde jaar gaf aan het Argentijnse tijdschrift Perfil, waarover een Oostenrijks katholiek persbureau schrijft.

Bergoglio vertelde in dat interview dat hij een list had bedacht om een gesprek te krijgen met dictator Videla. Hij werkte daarbij naar eigen zeggen samen met een militaire geestelijke, die geregeld voorging in een mis bij de familie Videla thuis. Ze spraken af dat de geestelijke zich vlak voor een mis ziek zou melden. Hij zou Videla aanraden om Bergoglio als vervanger te vragen.

Schuld

Het plan werkte, zegt Bergoglio: hij vierde de mis met de Videla's. Na afloop zou hij de generaal om een gesprek onder vier ogen hebben gevraagd, waarin hij de zaak van de twee jezuïeten bepleitte.

De twee jezuïeten overleefden de martelingen, maar Yorio herstelde er nooit helemaal van en overleed in 2000. Zijn nabestaanden geven Bergoglio daar mede de schuld van. De andere jezuïet, Jalics, woont nu in Duitsland en heeft zich met Bergoglio verzoend.