Willem-Alexander, nu bijna koning

Als oudste zoon van Beatrix en Claus is Willem-Alexander (1967) zich al vroeg bewust van de taak als koning die hem later wacht. In zijn jonge jaren worstelt hij met de vraag of hij het koningschap wel ziet zitten. Het benauwt hem om te zien met hoeveel toewijding en plichtsbesef zijn moeder haar taak vervult. "Het zal een heel karwei worden om te proberen mijn moeder te evenaren", zegt hij in een interview in 1988.

Maar na zijn studie, zo rond zijn 25ste, heeft hij zich verzoend met zijn toekomst. Zijn eerdere weerstand tegen het koningschap noemt Willem-Alexander in een interview met Ed van Westerloo (1993) "de natuurlijke weerstand als opgroeiende jongeman". Over het koningschap zegt hij: "Het is een kwestie van aarzelen of je het kunt en of je bereid bent je er heel intensief en heel lang op voor te bereiden, om het uiteindelijk goed te kunnen doen. Daar heb ik aan getwijfeld, maar die twijfel is weg." Wel geeft de prins aan een inhoudelijk koningschap te ambiëren. "Meer franje, minder inhoud. Dat zou ik jammer vinden."

Vijf jaar later, tijdens een interview ter gelegenheid van zijn 30ste verjaardag, zegt de prins ook zin te hebben in zijn toekomstige taak. "Het is historisch bepaald dat ik op deze plek zit. Daar wil ik het beste van maken. Ik wil waarmaken dat ik recht heb op deze functie."

In de loop van zijn leven wisselt zijn imago van 'Prins Pils' tot deskundig watermanager en van 'jetset-prins' tot een man van het volk. Met zijn keuze voor de flamboyante Máxima verstevigt hij zijn positie als toekomstig troonopvolger en samen bereiden ze zich intensief voor op het koningschap.

Voorbereiding

Die voorbereiding krijgt serieuze vormen vanaf zijn achttiende jaar. Tot die tijd geniet hij van een beschermde jeugd, samen met zijn broers Friso (1968) en Constantijn (1969). Tot zijn dertiende woont Willem-Alexander op kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche en na de inhuldiging van zijn moeder verhuist het gezin naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Hij gaat naar een 'gewone' school en sluit zijn middelbare schoolopleiding af aan het Atlantic College in Wales met het diploma International Baccalaureaat.

Op zijn achttiende verjaardag wordt de kroonprins staatsrechtelijk meerderjarig en mag dan officieel zijn moeder opvolgen als staatshoofd. Hij wordt dan ook geïnstalleerd als lid van de Raad van State. In dat jaar, 1985, gaat de prins in dienst. Hij vervult zijn dienstplicht bij de Koninklijke Marine en hij haalt zijn groot militair vliegbrevet. In 1990 wordt hij benoemd tot adjudant bij de Koninklijke Marine Reserve. Over zijn diensttijd zegt hij in een interview: "Het is een tijd die ik nooit had willen missen. Ik heb het gevoel dat ik daar tot man geworden ben."

Tijdens zijn studiejaren (hij studeert geschiedenis aan de Universiteit Leiden van 1987 tot 1993) vergezelt hij zijn moeder geregeld bij officiële gelegenheden. In 1991 gaat hij voor het eerst mee op staatsbezoek naar Japan, waar hij zijn zieke vader vervangt.

Hij geniet intussen ook met volle teugen van het studentenleven en de roddelpers volgt hem daarbij op de voet. In deze periode krijgt hij de bijnaam: 'Prins Pils', tot groot ongenoegen van de prins. In de pers wordt openlijk de vraag gesteld of deze 'drinkebroeder' wel geschikt is voor het koningschap.

Watermanagement

Na zijn afstuderen in 1993 begint hij met een intensief programma om zich inhoudelijk op het koningschap voor te bereiden. Achter de schermen maakt hij kennis met diverse sectoren in de samenleving en hij vertegenwoordigt het koningshuis bij herdenkingen, openingen en onthullingen. Hij ontwikkelt zich, op advies van prins Claus, tot deskundige op het gebied van watermanagement. Hij wordt voorzitter bij nationale ? en internationale fora en adviseursgroepen en daarmee stijgt het aanzien van de prins. Zijn imago als feestbeest raakt hij geleidelijk kwijt en hij wordt in binnen- en buitenland steeds meer serieus genomen.

In 2000 zet Willem-Alexander zich op de kaart als toekomstig staatshoofd tijdens het Wereldwaterforum in Den Haag. De prins is voorzitter en treedt daadkrachtig op als naakte demonstranten plotseling het podium in beslag nemen. "Dit is een forum, een open discussie. We willen hier normaal met elkaar omgaan", zegt de prins.

Ook met zijn optreden in Japan in 2000, ter gelegenheid van de 400-jarige betrekkingen tussen Japan en Nederland, maakt de prins indruk. Volgens de kranten beweegt de Willem-Alexander zich gemakkelijk in het strakke, Japanse protocol en brengt hij op subtiele wijze de oorlogsgeschiedenis onder de aandacht. Vanuit Japan geeft hij zijn mening over de oplaaiende discussie in Nederland over de toekomst van de monarchie. "Die discussie moet gevoerd worden, zodat het monarchie kan meegroeien met z'n tijd", aldus de prins.

Sport

Willem-Alexander is een groot sportliefhebber en op dat gebied weet hij zich te manifesteren. In 1986 rijdt hij de Elfstedentocht en in 1992 loopt hij de marathon van New York. Vier jaar later gaat hij naar Atlanta voor de Olympische Spelen, waar hij opgaat in de feeststemming en meezingt met de massa "Wat zijn die Yanken stil". Niet iedereen acht dit uitbundige gedrag een toekomstig koning waardig, maar de meerderheid van de bevolking vindt dat hij zich nog wel even mag uitleven.

In 1998 wordt de prins lid van het Internationaal Olympisch Comité. In die functie maakt hij zich onder andere sterk voor het binnenhalen van de Olympische Spelen in Nederland in 2028. Zijn IOC-lidmaatschap zal hij overigens opgeven op het moment dat hij koning wordt, zo heeft Willem-Alexander laten weten in een radiointerview.

Máxima

Oranjefans wachten jarenlang in spanning af met wie de kroonprins in het huwelijk zal treden en tot ieders verrassing blijkt in 2000 dat hij zijn hart heeft verpand aan de Argentijnse Máxima Zorreguieta. De commotie in Nederland is groot als duidelijk wordt dat Máxima's vader, Jorge Zorreguita, staatssecreratis was tijdens het regime van dictator Videla.

Willem-Alexander is echter vastbesloten: op het ijs van een hofvijver vraagt hij Máxima ten huwelijk. Dat de commotie hem niet onberoerd laat, blijkt als hij de pers wijst op een ingezonden brief over het Videla-regime in een Argentijnse krant. Bij nader onderzoek blijkt de brief van Videla zelf afkomstig te zijn. Premier Kok is duidelijk 'not amused' door de blunder van de prins.

Jorge Zorreguieta besluit onder druk van de Nederlandse regering niet naar het voorgenomen huwelijk te komen. Daardoor krijgt het paar toestemming van de regering om te trouwen. Hun huwelijk op 2 februari 2002 krijgt wereldwijd veel aandacht.

Charme

De keuze voor Máxima blijkt voor de populariteit van het koninghuis een gouden greep, Nederland raakt al snel de ban van de mediagenieke prinses. Overal waar ze komt, wordt ze met open armen ontvangen. Ze versterkt bovendien de positie van Willem-Alexander als toekomstig koning. Haar charme en spontaniteit stralen ook op hem af en samen blijken ze een sterk duo, dat goed op elkaar is ingespeeld.

Willem-Alexander en Máxima bereiden zich na hun huwelijk gezamenlijk voor op een inhoudelijk koningschap. Steeds vaker vertegenwoordigen zij samen het koningshuis bij officiële gelegenheden. Ze bezoeken lokale projecten en initiatieven, ze gaan met koningin Beatrix mee op staatsbezoeken en ze zijn aanwezig bij openingen en herdenkingen. Ook blijven ze actief op het gebied van hun eigen werk, watermanagement en microfinanciering, en daarvoor reizen ze veel.

Daarnaast besteden ze thuis op villa Eikenhorst veel aandacht aan hun dochters Amalia, Alexia en Ariane, die ze zo veel mogelijk een 'normale' opvoeding buiten de schijnwerpers proberen te geven. Twee keer per jaar krijgt de pers de gelegenheid het gezin uitgebreid te filmen en fotograferen, tijdens speciale fotosessies.

Op de troon

Als Willem-Alexander 40 wordt in 2007, lijkt iedereen het erover eens dat hij, samen met Máxima, klaar is voor het koningschap. Zelf zegt hij daarover in een interview met Pieter Jan Hagens: "Op mijn achttiende was ik er technisch klaar voor, maar nu heb ik de tijd gehad om erin te groeien."

Hoe hij het koningschap vorm gaat geven, zal moeten blijken, maar zelf zegt hij dat hij in zijn toekomstige rol niet heel anders zal functioneren dan als kroonprins. "Het koningschap is allereerst continuïteit en stabiliteit. Dus je moet niet verwachten dat er ineens een heel andere persoon staat. Ik ben mezelf en samen met Máxima probeer ik nu al een rol te vervullen die dan gecontinueerd zal worden. Ik denk dat je het koningschap in Nederland met drie steekwoorden kan benoemen en dat is: samenbindend, vertegenwoordigend en aanmoedigend."

In 2009 kantelt het zorgvuldig opgebouwde vertrouwen in Willem-Alexander als toekomstige koning vrij plotseling. Er is kritiek op het feit dat de Oranjes hun inkomsten zien stijgen, terwijl Nederland de broekriem moet aanhalen vanwege de forse economische crisis. Het leidt tot een stevig debat in de Tweede Kamer.

Verder komt de kroonprins onder vuur te liggen vanwege een omstreden plan om aan een ongerept stuk kust van Mozambique een vakantiehuis te laten bouwen. Volgens de Oranjes is het nadrukkelijk de bedoeling dat de plaatselijke bevolking van het project zal profiteren, maar er rijzen tal van problemen en er zijn verdenkingen van fraude. In november 2009 ziet het prinselijk paar zich genoodzaakt met het project te stoppen, onder druk van de aanhoudende negatieve publiciteit.

Focus op Nederland

Het imago van Willem-Alexander loopt een forse deuk op, blijkt uit onder andere een onderzoek van het actualiteiten programma EenVandaag. De prins wordt meer gewaardeerd als mens (hij is een leuke vader en heeft gevoel voor humor) dan als troonopvolger. Willem-Alexander probeert het vertrouwen te herstellen door meer dan voorheen zijn focus op Nederland te leggen. Hij plant veel werkbezoeken in Nederland en bezoekt de Nederlandse troepen in Uruzgan. Samen met zijn moeder en Máxima doet hij mee aan de vrijwilligersdagen NL Doet.

Uit de jaarlijkse NOS Monarchie-enquête blijkt dat het vertrouwen in Willem-Alexander als toekomstig koning wel weer is gestegen, maar nog niet volledig hersteld. Voor 2009 had nog 75 procent vertrouwen in de prins, in april 2012 lag dat rond de 60 procent.

Als Willem-Alexander straks wordt ingehuldigd, is hij de eerste man op de troon sinds 1890.