'Onderzoek gif in tatoeages'
Door Martijn Bink en Rinke van den Brink
Hoe gevaarlijk is het om een tatoeage te laten zetten? Die vraag dient zich aan nu uit Duits onderzoek blijkt dat in tatoeage-inkt vaak kankerverwekkende stoffen zitten. Ook de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) vindt regelmatig giftige stoffen in tatoeage-inkt.
Hoe schadelijk deze stoffen zijn, is niet bekend. Dat moet in kaart gebracht worden, vinden onderzoekers. Zij pleiten voor een onderzoek waarin wordt gekeken naar de gezondheidseffecten op lange termijn van een tatoeage.
PAK's
De Duitse dermatoloog Wolfgang Bäumler zegt in een interview met Wetenschap24 dat in vrijwel alle zwarte tatoeage-inkten roetachtige stoffen voorkomen die in drukinkt en autobanden worden toegepast. In zeventien (van negentien) onderzochte monsters vond hij pak's, dat zijn dezelfde kankerverwekkende stoffen die in uitlaatgassen voorkomen.
Sinds 2004 is het in Nederland volgens de warenwet verboden om zogenoemde AZO-kleurstoffen te gebruiken in tatoeage-inkt. Van die kleurstoffen is bekend dat ze kanker kunnen veroorzaken en genetische schade kunnen toebrengen.
De kankerverwekkende pak's die in Duitsland zijn gevonden kan de NVWA nog niet opsporen. Maar er wordt gewerkt aan een testmethode die bruikbaar is in de NVWA-apparatuur.
Inktmonsters
De NVWA onderzocht vorig jaar 119 kleurstoffen. Daarbij werd alleen gekeken naar kleuren die in het verleden vaak verboden stoffen bevatten. In bijna de helft van de inktmonsters vond de NVWA verboden stoffen (aromatische aminen) die erop duiden dat er toch AZO-kleurstoffen worden gebruikt.
De NVWA concentreert zich bij de controles op de importeurs die volgens haar het overgrote deel van de tatoeëerders van inkt voorzien. "In 2004 is de inkt onderzocht bij een selectieve steekproef van tattooshops", vertelt Roel Vincken van de NVWA. "20 procent gebruikte toen inkt met verboden bestanddelen. In 2007 is dat herhaald en was het minder dan 5 procent", zegt hij. De NVWA denkt in die situatie geen verandering is gekomen.
Thuistatoeëerders
Volgens Hans Dijkstra van de Bond voor Tatoeëerders klopt er niets van dat cijfer. De NVWA kijkt alleen naar officiële tattooshops met een inschrijving bij de Kamer van Koophandel. De overgrote meerderheid is niet officieel geregistreerd. De laatste jaren neemt vooral het aantal thuistatoeëerders snel toe.
Dijkstra schat dat er in totaal wel 1000 tatoeëerders zijn waarvan het leeuwendeel aan elke controle ontsnapt. Bij zijn Bond zijn maar dertig shops aangesloten. Uitgaande van 1000 tatoeëerders die elk dagelijks een paar tattoo's zetten, zegt Dijkstra, kom je op jaarbasis aan honderdduizenden tattoo's.
Importeurs van inkt mogen alleen aan officiële shops inkt leveren. Doorgaans houden ze zich daar wel aan volgens Dijkstra. Die thuistatoeëerders kopen hun inkt vooral op internet en daar is zowat alles te koop. Ook bij allerlei grote evenementen is er een ruim aanbod aan inkt met verboden bestanddelen. Tatoeëerders gebruiken die inkten met AZO-kleurstoffen graag, omdat de inkt een mooier resultaat geeft.
Gevaren
De vraag wat de concrete risico's zijn van tatoeage-inkt met verboden bestanddelen is moeilijk te beantwoorden. "Er is geen grootschalig onderzoek gedaan naar de langetermijneffecten van tatoeages", vertelt Paul Janssen, risicobeoordelaar van het RIVM. "De consument verwacht dat het veilig is, maar eigenlijk weten we dat helemaal niet zeker." Goede Europese regelgeving ontbreekt.
Volgens Janssen is er geen bewijs dat het laten zetten van een tatoeage negatieve effecten heeft op de gezondheid. "Maar ik zou het mijn eigen kinderen toch afraden. En niet alleen vanuit esthetisch oogpunt. Wie een tatoeage neemt, laat een behoorlijke hoeveelheid kleurstoffen in zijn huid injecteren. Hoeveel daarvan het lichaam ingaat, weten we niet precies. Wat we wel weten is dat er soms benzidine in voorkomt en dat kan blaastumoren veroorzaken."
Onderzoek
Om erachter te komen hoe groot de gezondheidsrisico's zijn, zou er een epidemiologisch onderzoek moeten komen. "Vroeger hadden alleen zeelieden een tatoeage. Het was een beetje een grijs gebied van outlaws die weinig op hadden met regeltjes. Maar nu is het zetten van een tatoeage gemeengoed geworden en moet de consument ervan uit kunnen gaan dat het veilig is", besluit de risicobeoordelaar.