Sarkozy en het ons-helpt-ons rijk

Door buitenlandredacteur Hans Brom

Het geeft net nog even een extra wending aan het hele verhaal van de illegale campagnefinanciering: Nicolas Sarkozy moet naar Bordeaux komen om verhoord te worden over mogelijke illegale partijfinanciering. Dat gebeurt niet in zijn woonplaats Parijs, want daar is de Franse oud-president net iets te vaak gesignaleerd met de betreffende onderzoeksrechter, die en passant ook nog eens een hoge onderscheiding van Sarkozy kreeg.

Het draait allemaal om bruine enveloppen, met daarin grote bedragen aan contant geld. Tijdens etentjes, thuis bij de schatrijke Liliane Bettencourt, konden de gasten zo af en toe op een douceurtje rekenen.

Hard bewijs is er niet dat ook Nicolas Sarkozy enveloppen toegeschoven kreeg, maar er zijn wel een paar niet mis te verstane aanwijzingen dat het toch is gebeurd.

Rijke vrienden

We zitten in de aanloop naar de Franse presidentsverkiezingen van 2007. Nicolas Sarkozy is kandidaat namens de rechtse UMP. In een nek-aan-nek race staat hij tegenover Ségolene Royal, die meedoet namens de Socialisten.

Campagne voeren is duur en manieren om campagnes te financieren zijn beperkt. In Frankrijk mag je per persoon maximaal 150 euro contant schenken en via de bank niet meer dan 4600 euro.

Zoals het een goed en succesvol Frans politicus betaamt, heeft Nicolas Sarkozy rijke vrienden. Zoals L'Oreal-miljardaire Bettencourt. Ze woont in de Parijse voorstad Neuilly-sur-Seine, Sarkozy was daar burgemeester en kwam wel eens bij haar over de vloer. Hij kreeg, zo wordt gezegd door direct betrokkenen, een paar keer een grote bruine envelop. Het zou gaan om giften van enkele tonnen, dus ver boven het toegestane maximum.

Kentering

Het onderzoek naar mogelijke misstappen van de oud-president betekent een kentering in het denken over de politieke klasse. Die kentering werd ingezet met de vervolging van de voorganger van Sarkozy, Jacques Chirac. Hij werd veroordeeld voor het uitdelen van fictieve banen met serieuze salarissen aan partijgenoten. Dat gebeurde in de periode dat hij nog burgemeester was van Parijs. Ook bij hem waren er sterke vermoedens dat er sprake was van illegale partijfinanciering, maar daarvoor werd hij nooit voor veroordeeld.

Zowel in het geval van Chirac als nu bij Sarkozy lijkt het allemaal een wat trage reactie van justitie. Maar zij konden pas tot actie overgaan na het aflopen van de ambtstermijn, omdat een zittende president juridisch onschendbaar is.

Twee werkelijkheden

En zo bestaan er in Frankrijk langzaam aan twee werkelijkheden naast elkaar. De politieke werkelijkheid van ons-kent-ons en vooral van ons-helpt-ons. En dan is er de juridische werkelijkheid van de justitie en de rechtsgelijkheid, waarin niet meer wordt geaccepteerd dat politici met grote sommen zwart geld goochelen.

Na het verhoor van vandaag wordt besloten of Sarkozy alleen getuige is of voortaan verder gaat als verdachte van fraude met campagnegeld. Wat het ook wordt, de werkelijkheid en de oprechtheid van de Franse wapenspreuk Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap is weer een klein stapje dichterbij gekomen.