Hoe komen de Grieken aan 30 mrd?

Door financieel redacteur Marten Wiegman

Maanden en maanden hebben de ministers van Financiën van de eurolanden, de Europese Commissie, het IMF en Griekenland zelf de hete aardappel voor zich uit geschoven: maar nu is het lang verwachte trojka-rapport dan eindelijk verschenen. Het bevestigt wat iedereen al wist: het economisch aanpassingsprogramma voor Griekenland loopt hopeloos achter.

De verkiezingen in mei en juni en het openlijke gespeculeer in veel Europese landen hebben het herstelprogramma flinke schade toegebracht, zo schrijft de trojka. Hoe groot de schade precies is, is zelfs in dit rapport nog niet duidelijk, want de berekening van de toekomst van de Griekse staatsschuld ontbreekt nog volledig. Maar het staat als een paal boven water dat Griekenland niet in staat is om het gestelde doel in 2020 te halen.

Nieuwe maatregelen

Er komen dus nieuwe maatregelen en daarnaast heeft de Eurogroep een nieuwe opdracht voor de Grieken verzonnen. Ze krijgen twee jaar extra de tijd om de schuld tot het gewenste niveau te verlagen, maar de kosten daarvan mogen ze zelf opbrengen. Die kosten zijn naar schatting 30 miljard euro. Dat is een fors bedrag als je bedenkt dat Griekenland maandenlang heeft geworsteld met een extra bezuinigingspakket van zo'n 13 miljard, dat uiteindelijk net door het parlement is gekomen.

Premier Samaras heeft meteen laten weten dat de bezuinigingen nu moeten stoppen, dieper snijden kan niet. Dus is het de vraag waar het extra geld in ruil voor de extra tijd vandaan moet komen.

Privatiseren

Een van de mogelijkheden om aan geld te komen, is het verkopen van staatsbedrijven. Maar in het rapport van de trojka staat dat juist die ambities fors worden verminderd ten opzichte van eerdere plannen: er wordt nu verwacht dat er eind 2016 ongeveer 10 miljard zal zijn verdiend, terwijl er eerder werd uitgegaan van bijna het dubbele in 2015. Bovendien schrijft de trojka dat er "gerede twijfels blijven bestaan over de effectiviteit van het Griekse privatiseringsprogramma".

Die twijfels zijn er niet alleen bij het privatiseringsprogramma: ook de politieke situatie is in de ogen van de trojka uiterst breekbaar: "de grootste risico's liggen bij de uitvoering van het voorgenomen beleid. De coalitie die de regering steunt, lijkt fragiel en sommige onderdelen van het beleid kunnen rekenen op politieke weerstand, ondanks de vastberadenheid van de regering". Ook de omstandigheden kunnen de zaak verder verslechteren: "de impact op de zwakke economie van de aangekondigde bezuinigingen zou in 2013 nog wel eens groter kunnen zijn dan waar nu rekening mee wordt gehouden".

Opties

Het is dus zeer de vraag of de ministers van Financiën de extra rekening wel bij Griekenland kunnen neerleggen, zonder een nieuwe mislukking in te bouwen. Omdat ze nu nog geen definitieve beslissing hebben genomen, ontstaat er ruimte om de komende weken rekensommetjes te maken: wat gebeurt er als we de rente verlagen die Griekenland moet betalen? Wat als ze er langer over mogen doen om terug te betalen? Er circuleren ook voorstellen om een gedeelte van de schuld kwijt te schelden of om de privatiseringsoperatie door Brussel te laten uitvoeren en niet langer door Griekenland zelf.

De ministers en de trojka zullen al hun creativiteit nodig hebben om binnen het bestaande hulpprogramma ruimte te scheppen, zodat ze niet naar hun parlementen terug moeten om een nieuw, derde hulppakket voor Griekenland voor te stellen. Want de kans is reëel dat dat in sommige landen op een 'nee' stuit en dan komt een Grieks faillissement wel heel nabij.

Meningsverschillen

Maar niet alleen Griekenland heeft problemen. De crisismanagers van Europa verschillen steeds openlijker van mening met die van het IMF. Enerzijds is dat niet zo vreemd: beide organisaties hebben andere criteria om de situatie in Griekenland te beoordelen en spelen ook een andere rol. Aan de andere kant helpt het niet als er in toenemende mate spanningen ontstaan in de trojka.

"Het is duidelijk dat we verschillende visies hebben. Maar waar het uiteindelijk om gaat, is de houdbaarheid van de Griekse schuld", zegt Christine Lagarde, de baas van het IMF. Maar niet alleen tussen Europa en het IMF zijn spanningen. Ook de zeventien eurolanden zitten lang niet altijd op dezelfde lijn, zoals de afgelopen maanden duidelijk is gedemonstreerd.

Er zal dus nog menige vergadering in Brussel nodig zijn voordat iedereen zijn zaakjes op orde heeft.