Na vier jaar Obama
Deze column maakt deel uit van een serie gastcolumns van deskundige Nederlanders over wie volgens hen de beste kandidaat is voor het presidentschap van de Verenigde Staten.
Ko Colijn is directeur van het onderzoeksinstituut Clingendael en commentator voor diverse media. Deze column verschijnt ook in Vrij Nederland.
Wat heeft Obama in de wereld bereikt? Als hij nu aan een functioneringsgesprek 'buitenlandse politiek' zou worden onderworpen, zou hij op deze tien punten worden afgerekend.
1. Nucleair zero
Obama beloofde de wereld minder raketten, minder atoomkoppen, en uiteindelijk 'global zero'. Nucleair terrorisme wees hij aan als grootste bedreiging en hij beloofde dat de wereld nu (eind 2012) geen nucleaire vuilnisbelt zou zijn waar dieven en terroristen hun slag zouden kunnen slaan. Nog niet gelukt, cijfer 6.
2. Reset
Gaat die koude oorlog dan nooit helemaal voorbij? Biedt Obama de Russen nucleaire wapenbeheersing aan, beginnen ze te zeuren over een raketschildje. Wil Obama iets doen tegen Assad in Syrië, houdt Poetin die schurk de hand boven het hoofd. Nee, de bevrijdende reset die Obama voorstelde wil maar niet lukken. Ach, de gevolgen vallen wel mee, cijfer 6.
3. Van moslimterrorisme naar 'violent extremism'
Om de moslimwereld te paaien verliet Obama de Global War on Terror, en mag alleen nog van campagnes tegen 'gewelddadig extremisme'worden gesproken. Toch gelooft de moslimwereld niet zo in die retorische wending. De VS zijn bijna terror-proof geworden, maar in de rest van de wereld worden nog 5000 terreuraanslagen per jaar gepleegd. De helft voor rekening van 'soennitisch extremisme'. Niet helemaal gelukt, cijfer 6.
4. Bin Laden
OBL werd dus toch gesnatched door Navy Seals. Al Qaida was onthoofd, al bleek hij niet meer dan een vrij tragisch symbool. Maar de actie zelf bood Obama de ideale gelegenheid om te poseren als president aan wie je riskante beslissingen kunt overlaten, en tien jaar na 9/11 met een doodsklap de zege op Al Qaida te verklaren. Opsteker: cijfer 9.
5. Geen slepende landoorlogen meer
Daar is geen geld meer voor. Eerst scheidde Obama de 'wars of choice' van de 'wars of necessity': Irak was fout, de oorlog in Afghanistan was goed, want necessary. Vervolgens berekende Nobelprijswinnaar Stiglitz dat Irak en Afghanistan uiteindelijk 3000 miljard dollar zouden kosten. Dus: exit Irak (2011), vaarwel Afghanistan (2014). Blijft over dat Amerika minder, en slimmer, en zuiniger, zijn defensie zal inzetten. Goed plan, met dank aan de financiële crisis: cijfer 7.
6. Van Europa naar China
Een jaar geleden nam Obama de draai: Europa moest meer voor zichzelf gaan zorgen, de VS moesten de komende jaren wel $ 450 miljard in defensie gaan snijden maar dat gaat "niet, ik herhaal niet, ten koste van de Pacific Regio". De scenario's van een AirSea Battle met de opkomende supermacht ?China dus- liggen klaar. Het zal zo'n vaart niet lopen maar China is geërgerd, cijfer 7-.
7. De grootste vijand?
?..van de VS is het Amerikaanse begrotingstekort, zei Obama's stafchef Mullen twee jaar geleden. Nog wel veruit de grootste militaire macht ter wereld, gaat het economische verval met procenten tegelijk. Straks resteert volgens minister Panetta "een holle krijgsmacht die zijn missies niet meer kan uitvoeren" en heeft de VS 'het kleinste grondleger sinds 1940' en de 'kleinste marine sinds de Eerste Wereldoorlog'. Au, maar het is niet anders, cijfer 7.
8. Leading from behind
Amerika gaat niet meer voorop in de strijd. In Libië mocht de wereld ingrijpen, maar de bondgenoten moesten het afmaken. En in Syrië mag het niet, maar willen de VS het eigenlijk ook niet. Geopolitieke belangen, oorlogsmoeheid, duur, wie help je daarmee eigenlijk in het zadel. Wel begrijpelijk ja, niet bevredigend, cijfer 6½.
9. Drones
Al bijna 2000 targeted killings staan op naam van Obama de drone-president. Efficiënt? Ja, het is gemakkelijk oorlogvoeren vanaf de thuiscomputer. Raak? Ja, maar volgens recente studies vooral op onschuldige burgers, maar 2% van de slachtoffers zouden 'high-level militants' zijn. Toegestaan? Volgens Philip Alston, speciaal rapporteur van de VN, niet. Twijfelachtig dus, cijfer: 6-.
10. Iran-Israel
Hoofdpijndossier voor Obama, dat zijn ontknoping nadert. Ruzie met Israel over wel of geen aanval op Iraanse atoominstallaties en wanneer. Van Obama's belofte (2008) om nu eens voorrang te geven aan het Midden-Oostenprobleem, zo door Bush verwaarloosd, komt weinig terecht. Voor tact en geduld krijgt Obama een 7, voor resultaat een 4, dus gemiddeld een 5½.
Uitslag na optellen en middelen: 6½, aanstelling kan verlengd worden.