Ogen gericht op Hooggerechtshof

Door correspondent Eelco Bosch van Rosenthal

Deze week, mogelijk vandaag al, zal het Amerikaanse Hooggerechtshof een uitspraak doen over 'Obamacare'. De uitkomst kan de presidentsverkiezing beïnvloeden, en zelfs de beurzen. Het pronkstuk van Obama's eerste termijn staat op het spel.

Op zondag 15 juni 1986 had ABC News een primeur: het Hooggerechtshof zou de volgende dag, met een meerderheid van 7 tegen 2, een onderdeel van een nieuwe wet ongrondwettelijk verklaren. Opperrechter Burger was woedend over het lek. De volgende dag werd een medewerker van de drukkerij van het hof overgeplaatst. Burger liet de journalisten een paar dagen extra wachten op het officiële vonnis.

Sindsdien is er nooit meer iets uit het Hooggerechtshof gelekt, waarmee het instituut een unieke positie inneemt in de fluisterjungle van de Amerikaanse hoofdstad. Naar verwachting komt het hof deze week met een uitspraak over de grondwettelijkheid van 'Obamacare', Obama's fel bevochten zorgwet. Alleen de negen rechters, en vermoedelijk enkele tientallen medewerkers, kennen de uitkomst.

Wat weten we wel?

De wet telt zo'n 2700 pagina's. Het hof kan de hele wet goedkeuren, de hele wet afwijzen of (en dat is het meest waarschijnlijk) de wet op onderdelen afwijzen. Voorstanders van de wet zijn somberder geworden sinds de hoorzittingen over de zaak, eind maart. Feller dan verwacht vroeg het hof door over het meest heikele punt van 'Obamacare': mag de federale overheid iemand wel verplicht stellen om een verzekering te nemen?

Volgens tegenstanders van de wet (de zaak is aangespannen door 26 staten met overwegend Republikeinse bestuurders) mag de federale overheid weliswaar handel reguleren, maar geen koopgedrag. Daar zou een verplichte verzekering uiteindelijk op neerkomen. Deze 'commerce clause' (hoe ver mag de overheid hierin gaan?) staat centraal. Als je iemand een verzekering kan opdringen, dan kan je hem ook verplichten om broccoli te eten, luidt het argument.

Voordeur

Voorstanders wijzen uiteraard op de ruim 30 miljoen extra verzekerden die de wet zou opleveren. Niet alleen diegenen die geen polis kunnen betalen worden dan gedekt, maar ook diegenen die het niet willen. Veel jonge Amerikanen durven de gok wel aan: ze hebben nooit iets onder de leden en vinden een verzekering te duur. Is er een keer iets mis, dan gaan ze naar de eerste hulp in het ziekenhuis. Daar is men verplicht je te helpen, verzekering of geen verzekering. Waardoor uiteindelijk de mensen die wél een verzekering hebben voor de kosten opdraaien. Er moeten dus verzekerden bijkomen, zodat de premies naar beneden kunnen.

Amerikanen zijn verdeeld over de kwestie. Volgens de meeste peilingen zijn er iets meer tegen- dan voorstanders van de wet. Tegelijkertijd geeft een grote meerderheid van de ondervraagden aan dat het stelsel wel degelijk hervormd moet worden. Daarnaast zijn losse onderdelen van de wet populair, zoals jongeren die voortaan tot hun 26ste bij hun ouders op de polis mogen en een verbod op het weigeren van mensen door verzekeringsmaatschappijen. Dat doet vermoeden dat vooral het idee impopulair is: een overheid die tot achter de voordeur komt.

Op de loer

Het vonnis zou dus vandaag al kunnen komen. Om 10.00 uur 's ochtends (16.00 uur Nederlandse tijd) publiceert het hof doorgaans zijn uitspraken. Maar ook dinsdag, woensdag, donderdag of zelfs vrijdag zijn mogelijk. Omdat niemand het weet en er veel scenario's denkbaar zijn, hebben sommige belangenorganisaties liefst acht verschillende persberichten laten opstellen, zo meldde de Washington Post. Want zodra de uitspraak er is, begint het interpreteren: wie wint, wie verliest, en wat zijn de gevolgen voor de burger? Steroïden-interpretatie ligt op de loer, bijvoorbeeld de analyse dat een afwijzing Obama zijn herverkiezing gaat kosten. Voor die conclusie is het veel te vroeg. Maar spannend is het wel, zo zonder lek.