Chronologie van pensioenleeftijd KLM-vliegers
In de luchtvaart is het jarenlang, wereldwijd gebruikelijk om vliegers (en cabinepersoneel) al rond hun 55ste levensjaar met pensioen te laten gaan. De cao bij de KLM bepaalt dat alle piloten op hun 56e met pensioen moeten. In de loop van de jaren 90 veranderen de opvattingen daarover.
1995
KLM stelt aan vliegers de eis dat ze doorvliegen tot hun 60ste, in plaats van tot de geldende pensioenleeftijd van 56 jaar. Daarmee moeten de kosten van de het vroege pensioen worden verlaagd. KLM en de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) sluiten een akkoord over een flexibele pensioenleeftijd. Als piloten op hun 48ste besluiten om deeltijd te gaan werken (80 procent), kunnen ze tot hun 58ste blijven werken.
1995-2000
KLM en VNV sluiten een overeenkomst, het zogenoemde STROT-akkoord (Structureel Overschot en Tekorten) waarmee het overschot uit de gespaarde pensioenpot wordt verdeeld. Eenderde gaat naar de KLM-kas, eenderde gaat in de loonsverhoging van piloten zitten en eenderde is voor de gepensioneerden. KLM-vliegers die een deel van hun carrière deeltijd werken, mogen wel doorvliegen tot 58 jaar.
1 mei 1999
Het Europees Verdrag tegen Discriminatie wordt van kracht, waarbij leeftijd uitdrukkelijk wordt genoemd.
13 januari 2000
In hoger beroep stelt het gerechtshof van Amsterdam vast dat scheidsrechters niet langer op de vaste leeftijd van 47 door de KNVB mogen worden ontslagen, omdat er genoeg mogelijkheden zijn om scheidsrechters te testen en daarmee de geschiktheid vast te stellen.
27 november 2000
De Europese Commissie werkt het verdrag tegen discriminatie uit in Richtlijn 2000/78/EG. Deze richtlijn geldt zowel voor de overheid als voor de particuliere sector. EU-lidstaten krijgen tot uiterlijk 2 december 2003 de tijd om deze richtlijn om te zetten in nationale wetgeving. In bijzondere omstandigheden mogen lidstaten die termijn verlengen met 3 jaar. Nederland maakt daar gebruik van.
2000
KLM en VNV flexibiliseren de pensioenleeftijd verder. Als piloten tijdens hun carrière besluiten om eerder deeltijd te gaan werken (en daarmee ook in loon achteruit te gaan), kunnen ze langer werken. In het uiterste geval mogen ze zelfs tot hun 60ste vliegen.
5 juli 2001
Het kantongerecht Amsterdam keurt het ontslag goed van KLM-vlieger X, die protesteert tegen zijn ontslag op zijn 56ste. In het vonnis stelt de rechter vast dat noch de Europese richtlijn omtrent leeftijdsdiscriminatie, noch de nationale uitvoeringsregeling vaststaat, zodat er geen reden is om rekening te houden met komende wetgeving.
26 april 2002
De Commissie Gelijke Behandeling (CGB) stelt vast dat er geen "objectieve rechtvaardiging" bestaat voor het onderscheid in ontslagleeftijd tussen een KLM-vlieger die voor 100 procent werkt (56) en een vlieger die deeltijd vliegt en dan door mag vliegen tot 58 jaar. Dat onderscheid is dus verboden.
8 januari 2003
De rechtbank Amsterdam oordeelt in hoger beroep aangaande zaak X en de richtlijn: "De rechtbank gaat voorbij aan de stellingen van partijen met betrekking tot de uitleg van de richtlijn en het wetsvoorstel". De rechtbank keurt het ontslag van een KLM-piloot op de leeftijd van 56 jaar goed.
Mei 2004
De Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid treedt in werking. Artikel 16 van deze wet luidt dat het in de wet neergelegde verbod op onderscheid tot 2 december 2006 niet van toepassing is op het beëindigen van een arbeidsverhouding, als het opgenomen is in de cao.
8 oktober 2004
De Hoge Raad oordeelt in arrest C03/133HR (zaak X) om niet aan te sluiten bij de richtlijn of Europees Recht. De Raad oordeelt verder dat vliegen tot 65 wegens regelgeving niet mogelijk is en bevestigt daarmee dat het toegestaan is een vlieger op de leeftijd van 56 jaar te ontslaan.
2005
Professor Heerma van Voss laat zich kritisch uit over het arrest van de Hoge Raad. Hij schrijft:
(Nederlandse jurisprudentie 2005, nr. 117 blz 1093, 1094). 22 november 2005. Mangold, ( 22 november 2005, C-144/04): "Het is aan de nationale rechter om de volle werking van het algemene beginsel van non-discriminatie op grond van leeftijd te verzekeren door elke strijdige bepaling van nationaal recht buiten toepassing te laten, ook wanneer de termijn voor omzetting van deze richtlijn nog niet is verstreken."
2006
British Airways past de pensioenleeftijd aan.
Januari 2007
De Commissie Gelijke Behandeling oordeelt negatief na een klacht van een KLM-piloot over de pensioenleeftijd.
November 2008
In Frankrijk wordt de wet aangepast. Vliegers van Air France (partner in Air France-KLM) gaan binnenkort met pensioen op hun 65ste. Eerder stoppen kan wel, indien gewenst.
22 december 2008
De kantonrechter in Amsterdam oordeelt negatief in een zaak die was aangespannen door twaalf vliegers, onder wie de piloten Sterk en Van de Pol. De groep eiste het ongedaan maken van hun ontslag, dat samenhing met het bereiken van de leeftijd van 56 jaar. De Amsterdamse rechter verwees naar het oordeel van de Hoge Raad ( C03/133HR ) en kijkt niet naar de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid, die in mei 2004 in werking trad.
Februari 2009
Van de twaalf vliegers besluiten tien door te procederen voor de rechtbank Amsterdam. Een van hen haakt wegens ziekte af; een ander doet dat wegens geldgebrek.
18 november 2009
Een Duitse rechter verzoekt het Europese Hof van Justitie om een pre-judiciële beslissing in een zaak van een aantal Lufthansa-vliegers wegens hun ontslag op de leeftijd van 60 jaar.
1 januari 2010
Air France vliegers mogen officieel doorvliegen tot hun 65ste.
Medio 2010
Een groep actieve KLM-vliegers begint een initiatief (ID2010) om binnen de vakbond voor vliegers de discussie over de verplichte pensioenleeftijd in beweging te krijgen. De groep zegt dat ruim 30 procent van de vliegers ook na hun 56ste verjaardag wil doorvliegen.
8 juni 2010
De rechtbank Amsterdam oordeelt negatief in de zaak van tien ontslagen/gepensioneerde vliegers. Wederom wordt verwezen naar het oordeel van de Hoge Raad ( C03/133HR ); de rechter lijkt wederom niet naar de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid te kijken.
7 september 2010
De groep van tien ontslagen/gepensioneerde piloten gaan in cassatie bij de Hoge Raad.
19 mei 2011
De advocaat-generaal aan het Europese Hof in Luxemburg concludeert in de zaak C-447/09 (Prigge): "Richtlijn 2000/78 EG van de raad van 27 november 2000 tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep en in het bijzonder de artikelen 2, lid 5, 4 lid 1, en 6 lid 1 daarvan uitgelegd tegen de achtergrond van artikel 21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, verzet zich tegen een bij collectieve arbeidsovereenkomst vastgestelde automatische beëindiging van de arbeidsverhouding van piloten van een commerciële luchtvaartmaatschappij bij het bereiken van de leeftijd van 60 jaar." Dit na eerst uitvoerig vastgesteld te hebben dat de leeftijdsgrens bij vliegers niet op 60 (zoals de Nederlandse Hoge Raad ten onrechte meende te moeten vaststellen), maar op 65 jaar ligt.
13 september 2011
Het Hof bevestigt in haar arrest de conclusie van de advocaat-generaal, en bevestigt daarmee dat Lufhansa-vliegers tot de leeftijd van 65 jaar mogen doorvliegen (arrest-Prigge).
5 oktober 2011
In een brief aan de Tweede Kamer reageert minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op berichten in de media over de zaak Prigge. Hij zegt dat "de pensioenleeftijd van 56 jaar voor piloten, mede gezien de noodzaak tot het bevorderen van arbeidsparticipatie van oudere werknemers, onwenselijk is".
Oktober 2011
Een aantal vliegers van KLM (leden van ID2010) wordt door de vakbond VNV geroyeerd, vanwege een brief aan Kamp en de pogingen om de verplichte pensioenleeftijd op de agenda te krijgen. De groep ID2010 heft zichzelf op. Een andere groep piloten begint het initiatief, een forum waar piloten onderling over de verplichte pensioenleeftijd kunnen praten.
2012
Het arrest-Prigge wordt zowel door de Duitse rechter als door de Noorse rechter gevolgd.
20 april 2012
De advocaat-generaal van de Hoge Raad komt met advies in de zaak van de tien voormalige KLM-vliegers.
Wilt u reageren op deze informatie? Mail de maker rene.van.der.heijden@nos.nl