Nog steeds 'censuur' in Suriname

Door correspondent Harmen Boerboom, Wereldomroep

"Berichten jullie in Nederland geen nonsens over Suriname hoor! Ze weten je te vinden en slaan je in elkaar." Ik ben in het centrum van de stad om straatinterviews te maken naar aanleiding van de omstreden amnestiewet.

Als die wet wordt aangenomen, gaan de verdachten van de Decembermoorden in 1982 vrijuit, onder wie president en hoofdverdachte Desi Bouterse

Een man met zonnebril hangt op zijn scooter tegen een muur en praat met een andere man die al anderhalf uur achter een flesje bronwater op een terrasje zit. De man met de zonnebril en ik kennen elkaar 'van de straat'. Ik weet niet wie hij is, maar wel wat hij doet. Hij is fanatiek aanhanger van president Bouterse en hij is 'overal'. Ook nu is hij aan het 'werk', zegt hij. Het inlichtingennetwerk van Bouterse is fijn gemaasd en begint tussen het volk.

Timing

Kritiek op Nederlandse berichtgeving over Suriname is van alle tijden en bovendien vaak terecht. Maar een waarschuwing over bestraffing van Nederlandse journalisten had ik sinds de jaren 80 niet meer gehoord.

De opmerking van de man met de zonnebril tekent de sfeer in een land waar de meningen van voor- en tegenstanders van de amnestiewet polariseren. De discussie over dit onderwerp leidt tot onrust en bij sommigen zelfs angst. "Het gevoel van de jaren 80 komt terug", zegt een oudere vrouw die in de koffiebar haar pasteitje eet. "Bouterse voelt zich bedreigd door het aanstaande vonnis in het strafproces over de Decembermoorden en dus moet de amnestiewet er snel komen. Hoe? Dat maakt niet uit."

Er is veel weerstand tegen de wet, niet in de laatste plaats om de timing en de snelheid waarmee hij in de Nationale Assemblee in behandeling is genomen.

Staatsmedia

Ook internationale rechtsdeskundigen en politici hebben kritiek. Hun argumenten zijn helder: mensenrechtenschendingen kunnen volgens het internationaal recht niet onder amnestie vallen, lopende processen kunnen niet doorkruist worden door nieuwe wetgeving en een strikte scheiding tussen het politieke en het justitiële apparaat is een voorwaarde voor een democratische rechtsstaat.

De voorstanders willen dat niet horen. En dus wordt er door het kabinet en de president gebeld met televisieprogramma's en kranten. Het programma 'Panorama', dat wordt uitgezonden op de staatszender ATV, kreeg te horen dat alleen voorstanders van de wet aan het woord gelaten moeten worden.

Een ochtendblad kreeg een telefoontje naar aanleiding van een bericht over kritische geluiden in het Europees Parlement. De berichtgeving moest wat positiever zijn, was de strekking. Intussen loopt via de staatsmedia een regeringsgezinde campagne en krijgen de oppositie en buitenlandse media kritiek.

Grimmiger

De tijd waarin censors van de militairen de persvrijheid in Suriname belemmerden, ligt ver achter ons. Maar zelfcensuur is in Suriname een bekend verschijnsel en nooit verdwenen. Bijna iedereen blijft binnen de ongeschreven grenzen. Wat ook meeweegt, is de dreiging van de overheid om niet meer in kritische media te adverteren.

De grenzen worden nu opnieuw getrokken en dat zet te denken. De zelfcensuur dringt zelfs door tot de Surinaamse Vereniging van Journalisten. Die zwijgt over de veranderende sfeer in het land. Dat komt mede omdat redacties weinig kwijt willen over de sturende telefoontjes naar de media.

Ik ben intussen klaar met het opnemen van de straatinterviews. Veel mensen die ik aansprak, liepen door en wilden niet praten. Maar ik heb een paar mooie quotes kunnen optekenen over polarisering in de maatschappij en een grimmiger wordende sfeer in het land.

Voordat ik naar huis ga, drink ik nog een biertje in de stad. Een man aan de tafel naast mij ziet mijn apparatuur en spreekt me aan. "Meneer, u bent journalist? U moet oppassen. Dit land lijkt misschien vrij voor u. Maar de revolutionaire machinerie van dertig jaar terug staat nog in het vet en kan binnen een dag operationeel zijn."