Vogelgriep: de feiten
Vogelgriep is een zeer besmettelijke virusziekte die voorkomt bij pluimvee en andere vogelsoorten. De veroorzaker van de vogelgriep is het influenzavirus. Dat kan zich verspreiden via de lucht, via contact tussen vogels of indirect via uitwerpselen en transportmiddelen.
In 2003 was in Nederland de laatste grote vogelgriepepidemie. Ruim 30 miljoen kippen, ganzen, kalkoenen en ander pluimvee moesten worden geruimd. Sindsdien steekt het virus hier en daar de kop op. Vorig jaar werd er in Nederland op verschillende pluimveebedrijven vogelgriep geconstateerd, onder meer op de Veluwe en in Zeeland en Flevoland. Gisteren werd bekend dat er vogelgriep is vastgesteld op een kalkoenbedrijf in Limburg.
H5N1-virus
Er zijn al tientallen jaren uitbraken van vogelgriep, maar de oorzaak is net als bij mensengriep niet altijd hetzelfde influenzavirus. Sinds 1997 waart er een zeer gevaarlijke variant rond, het H5N1-virus. Dat virus werd voor het eerst in HongKong aangetroffen. De recente uitbraken van vogelgriep in verschillende delen van de wereld worden volgens het RIVM voornamelijk veroorzaakt door dit H5N1-virus.
In zeer zeldzame gevallen raken mensen die intensief contact hebben met vogels, besmet met het vogelgriepvirus. Tot februari 2009 zijn ruim 400 mensen wereldwijd besmet geraakt. Ruim de helft van hen is overleden. In Nederland overleed in 2003 een dierenarts aan de vogelgriep. De man had geholpen op een besmet bedrijf, maar geen antivirale medicijnen genomen.
Mensen kunnen elkaar vrijwel niet besmetten met vogelgriep. Dat kan wel gebeuren als het vogelgriepvirus muteert met een gewoon griepvirus. Als iemand met gewone griep besmet raakt met vogelgriep, kunnen de twee influenzavirussen een nieuwe variant van het mensengriepvirus opleveren. Als het H5N1 virus daarbij betrokken is, kan dat gemuteerde virus zeer dodelijk worden en leiden tot een wereldwijde griepepidemie. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwde daar in 2004 al voor.
Griepepidemie
Eerdere dodelijke varianten van een gemuteerd influenzavirus veroorzaakten onder meer de Spaanse griep die in 1918 in Europa miljoenen levens eiste en de Hongkonggriep waaraan eind jaren zestig ruim 750.000 mensen overleden.
Vogelgriep is dodelijk voor kippen, kalkoenen en eenden. Veel watervogels zijn drager van het virus, maar worden er zelf niet ziek van. Het begin van een uitbraak van vogelgriep wordt waarschijnlijk veroorzaakt door wilde eenden of andere watervogels die besmette uitwerpselen laten vallen boven een boerderij. In die uitwerpselen kan het virus lang in leven blijven.
Maatregelen
Om te voorkomen dat de vogelgriep zich uitbreidt en kans krijgt om te muteren, worden er maatregelen genomen. Al het pluimvee op een besmet bedrijf moet worden geruimd. Ook wordt een vervoersverbod voor pluimvee, eieren en pluimveemest ingesteld in een zone van 3 kilometer rond het bedrijf.
Daarnaast kan gekozen worden voor een ophokplicht waarbij alle vogels in een bepaalde straal binnengehouden moeten worden. Zo kunnen ze niet in contact komen met wilde vogels die het virus mogelijk bij zich dragen. Verder krijgt iedereen die betrokken is bij het ruimen van pluimvee antivirale medicijnen en worden bewoners in een besmet gebied ingeënt tegen griep.