Lex Runderkamp in Bagdad
Als verslaggever van NOS nieuws ga je altijd gewaarschuwd op weg naar crisisgebieden. Samengevat in een email staan alle recente ervaringen van collegajournalisten, persbureau's en crises-analisten. Dus ik wist al dat er bureaucratie zou zijn. Maar mijn hemel! Irak!
Zomaar filmen op straat is in veel Arabische landen verboden. Producer Sally Sharif is dagen bezig om toestemming op papier te krijgen van Defensie en Binnenlandse Zaken om in Bagdad te mogen filmen. Na drie dagen besluiten we 's ochtends bij de toegangspoort te gaan staan en niet meer weg te gaan voor we iets op papier hebben.
De jonge soldaten bij de poort praten graag met ons over voetbal. Wesley Sneijder is duidelijk de favoriet hier. Ze beginnen hun meerderen te waarschuwen dat er twee aardige Nederlanders bij de poort staan en vragen wat ze er mee aanmoeten?
Om een lang verhaal kort te maken: we dringen door tot de rechterhand van de kolonel die een handtekening moet zetten. De kolonel is er niet, maar we krijgen zijn mobiele telefoonnummer en als iemand ons lastigvalt in de stad moeten we hem maar bellen. Morgen kunnen we het papier ophalen.
Dat is precies wat je als journalist in een crisisgebied nodig hebt: een relatie met een hooggeplaatste. Ik wil niet met lege handen tegenover een agressieve agent of militair op straat komen te staan die vindt dat je niet mag filmen. Als je kunt zeggen: dan bel ik kolonel … wel even, sta je sterk.
Die middag kunnen we met deze truc al enkele malen voorkomen dat we in een arrestantenhok belanden (zie de beelden). Maar op straat, ondanks de 'toestemming' van de kolonel, lukt het toch niet om militairen bij roadblocks te filmen. Iedereen haalt zijn eigen lokale commandant erbij. En die vallen hierarchisch niet onder de kolonel, want ze werken bijvoorbeeld voor de veiligheidsdienst van Binnenlandse Zaken. "Van mij mag je overal filmen", zegt een majoor bij een checkpoint, "maar ik moet zwart op wit toestemming hebben van generaal …".
De volgende dag (dag 4) hebben we inderdaad het document van de kolonel. Maar opnieuw krijgen we bij checkpoints geen toestemming om te filmen. Een luitenant die een dubbelganger is van Saddam Hussein zegt na lezing van het document: "U mag inderdaad overal in Bagdad filmen, maar militaire objecten worden niet genoemd. Daar heeft u aparte toestemming voor nodig."
We rijden naar een ander deel van Bagdad en moeten door een checkpoint dat er filmisch heel aardig uitziet. Binnen drie minuten mogen we filmen. We vertellen wat ons eerder is overkomen en de lokale commandant lacht en zegt: "Je moet ook geen toestemming vragen aan Defensie. Die staan nooit iets toe. Ik werk voor Binnenlandse Zaken. Uw brief van de kolonel is in orde."
Trouwens, ik ben er net achter gekomen dat er een Arabische spellingsfout in de brief is geslopen. We werken voor de omroep van het "koninkrijk der Nederlanden", maar in het Arabisch staat er dat wij werken voor de omroep van "de koningin." De Arabieren vinden dat heel normaal en respectvol.