Europa pakt antibiotica-resistentie aan

Door onze redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink

Het gebruik van antibiotica in de veeteelt moet aan banden worden gelegd en het gebruik van antibiotica bij mensen in alle EU-lidstaten moet worden verminderd en verbeterd. Dat zijn de belangrijkste maatregelen die de lidstaten van de Europese Unie moeten nemen om de sterke toename van de resistentie voor antibiotica terug te dringen.

De maatregelen staan in een plan van aanpak dat de Europese Commissie (EC) vandaag in Brussel heeft gepresenteerd. De Commissie stelt twaalf maatregelen voor om het probleem van de antibioticaresistentie aan te pakken. De helft heeft betrekking op de veterinaire sector.

Behalve strengere regels voor het gebruik van antibiotica bij dieren, wil de EC ook een strengere handhaving van die regels en beleid om infecties bij dieren vaker te voorkomen. Dan hoeven er ook geen antibiotica te worden gebruikt.

Preventie

De commissie wil ook dat de preventie en bestrijding van infecties in zorginstellingen versterkt wordt. Verder moet er een systematische monitoring van het antibioticagebruik komen en van het voorkomen van resistentie.

Internationale samenwerking is volgens de EC hard nodig omdat antibiotica-resistentie makkelijk de wereld overgaat door het reisgedrag van mensen en het transport van goederen.

Ten slotte moet de ontwikkeling van nieuwe antibiotica, zowel voor mensen als dieren, worden gestimuleerd. Dat kan bijvoorbeeld door samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en wetenschappers.

Deze week is er in de hele wereld aandacht voor antibiotica-resistentie. In Nederland is het morgen antibioticadag.

Klebsiella

Het probleem van de antibiotica-resistentie wordt in snel tempo groter. Griekenland gebruikt bijvoorbeeld 3,5 keer zoveel antibiotica als Nederland. Frankrijk, Italië en België ongeveer 2,5 keer zoveel. In Nederland gaan artsen het zorgvuldigst om met het voorschrijven van antibiotica. Maar in de veeteelt is het andersom, daar gebruikt Nederland de meeste antibiotica.

Volgens het European Centre for Disease Control (ECDC, een soort Europees RIVM) is tot de helft van de recepten voor antibiotica onnodig.

Uit nieuwe gegevens die het ECDC vandaag presenteerde, blijkt vooral een "dramatische stijging" in de Europese Unie van het percentage multiresistente klebsiella pneumoniae.

Vooral de toename van de resistentie voor carbepenems - de laatste beschikbare categorie antibiotica - baart deskundigen grote zorgen. De ook voor carbepenems resistente klebsiella is de bacterie van de uitbraak in het Maasstad Ziekenhuis.

De klebsiella is een heel gewone darmbacterie die vaak voor urine- en luchtweginfecties zorgt. Als dat gebeurt door een multiresistente variant zijn die infecties nog nauwelijks en soms helemaal niet meer te behandelen. Patiënten gaan er steeds vaker dood aan. Resistentie voor carbepenems is de hoogste graad van resistentie.

Percentages

In 2009 kwam de carbepenem resistente Klebsiella eigenlijk alleen in de Griekse ziekenhuizen veel voor. Daar was toen tussen een kwart en de helft van alle Klebsiella's resistent voor carbepenems. Verder kwam de bacterie op beperkte schaal voor in Italië en Cyprus.

In 2010 is is het percentage voor carbepenem resistente klebsiella's in Griekenland gestegen richting de 50. In Italië en Cyprus ligt het tussen de 10 en 25 procent en in Oostenrijk tussen de 5 en 10 procent.

Tot de uitbraak in het Maasstad Ziekenhuis waren de gevallen van carbepenem resistente Klebsiella in Nederland op de vingers van één hand te tellen.