Obligatiemarkten deinen op en neer
Door redacteur economie André Meinema
Op de obligatiemarkten blijven de rentes voor staatsleningen van eurolanden op en neer gaan. De problematische rente voor Italiaans schuldpapier daalde vanmorgen weer onder de 7 procent om vervolgens rond de middag weer op te klimmen tot boven de 7 procent. Door de extreem lage rente voor Duitse staatsleningen heeft Duitsland minder geld weten op te halen dan gepland.
Deze week zochten Italie, Belgie en Spanje al een keer de markt op om de staatsschuld te verversen. Dat ging redelijk moeizaam, met matige belangstelling en tegen fors hogere rentes dan de vorige keer. Donderdag gaan Spanje en Frankrijk opnieuw naar de markt om obligaties uit te geven.
ECB
Volgens handelaren was de ECB vanmorgen actief met het opkopen van Italiaans en Spaans schuldpapier waardoor de rente iets daalde. Maar de verkoopdruk en dus het wantrouwen is blijkbaar zo groot dat de rente toch weer opliep.
De ECB heeft sinds begin augustus al voor in totaal 113 miljard euro aan staatsschuld van probleemlanden opgekocht, met name van Italie en Spanje.
Keerzijde
De druk op de rente van probleemlanden betekent dat de rente van Duits schuldpapier daalt. Beleggers en investeerders in staatsobligaties verkopen problematisch papier en willen minder risico en meer zekerheid door Duitse obligaties te kopen. In de markt geldt Duitsland nu zo'n beetje als het enige Europese land waar je geld veilig is, een safe haven.
Die lage rente heeft voor Duitsland een keerzijde, want het rendement is daardoor nagenoeg nihil en nauwelijks de moeite waard. Duitsland wilde vandaag 6 miljard euro ophalen met 2-jarig schatkistpapier, maar wist slechts 4,8 miljard euro los te peuteren, omdat beleggers slechts een couponrente van 0,25 procent kregen. Handelaren zeggen dat de niet geslaagde uitgifte van schuldpapier niet betekent dat Duitsland nu een probleem heeft.
Tegendraadse beweging
De onrust op de obligatiemarkten wakkert aan door het wachten op de nieuwe Griekse en Italiaanse zakenkabinetten en het uitblijven van het opgetuigd Europees noodfonds EFSF. Volgens voorzitter Klaus Regling duurt het minstens tot begin volgend jaar.
De obligatiemarkten bewegen daarom alle kanten op en dreigen nu ook de zogenaamde AAA-landen te besmetten. De Duitse rente daalde terwijl de rente van Nederland en Finland juist opliep. Het ging om slechts enkele tienden van een procent, maar de tegendraadse beweging baart partijen op de markt toch wat zorg.
Buurtsuper of hypermarché
De verschillen zijn niet enkel toe te schrijven aan nervositeit of risico's. De landen verschillen economisch en financieel van elkaar qua structuur en grootte. Bovendien is de Duitse obligatiemarkt veel groter dan de Nederlandse of Finse schuldenmarkt.
Het aanbod aan schuldppapier is veel groter, net als de vraag en dus een lagere rente. Het is net zoiets als boodschappen doen in een buurtsuper of hypermarché: hoe groter de schaal, hoe lager de prijzen. De huidige renteniveaus zijn ook extreem laag, want in normale tijden ligt de rente voor Duits of Nederlands schuldpapier zo'n 1 tot 2 procent hoger.
Draaikolk en vliegwiel
De aandelenmarkten volgen met argusogen de obligatiemarkten. De rente is nu even een belangrijkere parameter dan macrocijfers of bedrijfsresultaten, want de obligatierente is een soort barometer van het vertrouwen en ingeschatte risico's van banken, verzekeraars, pensioenfondsen en andere investeerders.
Ondertussen proberen die investeerders en grote beleggers hun risico's verder af te bouwen. Volgens voorzitter Christian Clausen van de European Banking Federation (EBF) doen banken gewoon wat ze nu moeten doen. Ze stellen namelijk hun beleggingen veilig om te voorkomen dat ze meegezogen worden in de draaikolk van de financiele crisis.
Tegelijkertijd werkt het risico mijden als een vliegwiel. De oplopende rente en de dalende koers van schuldpapier van probleemlanden wordt hierdoor juist aangewakkerd, waardoor die landen eigenlijk steeds verder in de problemen komen.