PME nam te veel risico met pensioengeld

Door redacteur Gert-Jan Dennekamp

Het pensioenfonds van de metaalsector PME heeft roekeloos belegd met pensioengeld. Dat blijkt uit een vonnis van de rechtbank in Rotterdam.

De rechtbank is van mening dat het bestuur van pensioenfonds PME niet in staat was om de risico's van de beleggingsportefeuille in te schatten. Volgens de rechtbank heeft De Nederlandsche Bank daarom terecht ingegrepen bij het pensioenfonds voor de metaal om te voorkomen dat de pensioenen van 700.000 deelnemers in gevaar kwamen.

PME is een van de grootste pensioenfondsen van Nederlands. Het fonds is tegen de ingreep van DNB in beroep gegaan, maar het bestuur is tekortgeschoten, staat in het vonnis. PME heeft nog niet besloten of het tegen het vonnis in beroep gaat.

'Ernstige gevaren'

In 2009 schrok De Nederlandsche bank van het beleggingsbeleid bij PME. De beleggingen bleken "fors overgewaardeerd" en de risico's werden "zwaar onderschat". Volgens de advocaat van DNB stond het pensioen van de deelnemers "bloot aan ernstige gevaren". Dat rechtvaardigde volgens de rechtbank het ingrijpen door DNB.

Uit gegevens die tijdens de rechtszaak zijn gepresenteerd blijkt dat PME meer dan de helft van het fondsvermogen had belegd in exotische beleggingen, zoals bosbouw, levensverzekeringen en andere alternatieve beleggingen.

Volgens DNB zou PME niet beschikken over een "deugdelijke methode om de waarde en de risico's van deze beleggingen goed in te schatten". Daardoor moest er ineens 500 miljoen euro worden afgeboekt op een belegging. Deze bijstelling zorgde er vorig jaar voor dat PME bijna gedwongen werd de pensioenen van deelnemers te verlagen.

'Opgeofferd'

PME voelt zich "opgeofferd aan de nieuwe dadendrang van DNB". Volgens het fonds heeft DNB helemaal niet de bevoegdheid om in te grijpen op individuele beleggingen. Ook zou de centrale bank het fonds onnodig op kosten hebben gejaagd.

De rechtbank wijst deze klacht van PME af. De nieuwe voorzitter van PME, Franswillem Briët, wil niet oordelen over de deskundigheid van zijn voorgangers. "Het is wat makkelijk om terug te kijken naar bestuurders die zich hard hebben ingezet voor het fonds, en ze dan nu te veroordelen. Ik kan alleen maar constateren dat er inmiddels een verandering heeft plaatsgevonden", aldus Briët. Een deel van het bestuur is inmiddels vervangen.

'Exorbitante' beleggingskosten

In het vonnis haalt de rechtbank documenten aan waaruit blijkt dat het bestuur onvoldoende grip heeft op de vermogensbeheerder die het pensioengeld voor het fonds beheert. Uit notulen van een bestuursvergadering in december 2008 blijkt dat PME en een ander fonds in de metaal, PMT, samen naar schatting 450 miljoen euro kwijt zijn aan beleggingskosten.

Het dagelijks bestuur noemt dit bedrag "exorbitant hoog". In een reactie benadrukt PME dat dit bedrag een schatting is. Het fonds wil voor 2011 een nieuwe berekening maken.

Oud-voorzitter Ronald van Vliet erkent dat er in het bestuur discussie is geweest over de vergoeding voor de uitvoerder. "Wij kwamen van een nog veel onduidelijker systeem. DNB heeft zaken gezien die wij ook al hadden ontdekt. Wij hebben toen gezegd dat het anders moest", zegt hij.

Reorganisatie

Het bestuur van PME is onder druk van DNB gereorganiseerd. Van Vliet is begin dit jaar na veertien jaar voorzitterschap opgestapt. In 2010 werden al enkele externe deskundigen aangetrokken. Van Vliet maakt zich nog wel druk over, wat hij noemt, de "arrogantie van DNB". "Niemand durft te zeggen dat DNB ongelijk heeft", zegt Van Vliet.

Volgens DNB moest PME op het hoogtepunt van de crisis ruim 1,7 miljard euro aan aandelen verkopen om risico's elders af te dekken. DNB constateert dan ook dat "PME geen deugdelijk inzicht had in de risico's die zij liep en door de gekozen constructies versterkte de ene belegging de risico's van de andere."