Zorgpersoneel neemt medicijnen mee: elke twee weken een ontslag

• Jorien Leendertse

  redacteur Binnenland

Van 2021 tot en met 2023 zijn 95 zorgmedewerkers ontslagen omdat ze medicijnen uit de voorraadkast hadden gestolen. Dat blijkt uit cijfers van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.

In ziekenhuizen gebeurde dit het vaakst. In 50 procent van alle ontslagen in ziekenhuizen was dit de reden voor het ontslag. In verpleeghuizen en in de thuiszorg gold dit voor 15 procent van alle ontslagen.

De meldingen erover bij de inspectie gaan vaak over het meenemen van benzodiazepines. Dat zijn zwaar verslavende medicijnen die worden voorgeschreven bij slaapproblemen of paniekaanvallen. Ook worden pijnstillers als tramadol of opiaten zoals morfine of oxycodon meegenomen.

'Zorgaanbieder heeft het vaak niet door'

Of dit het topje van de ijsberg is, wil de inspectie niet zeggen. "We denken dat het er nog wel meer zijn. Veel zorgpersoneel vindt het normaal om medicijnen te gebruiken en de zorgaanbieder heeft het vaak niet door", zegt Janet Helder, hoofdinspecteur van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.

In hoeveel gevallen er sprake is van het eenmalig meenemen van een tablet of van het stelen voor langdurig gebruik is niet duidelijk. Wel zijn deze middelen een enkele keer gestolen om erin te handelen. Ziekenhuizen maken vaak geen onderscheid; in bijna alle gevallen wordt de medewerker die wordt betrapt, ontslagen.

Een te hoge werkdruk, wisseldiensten en nachtdiensten worden door de ontslagen medewerkers genoemd als redenen voor de diefstal, net als problemen in de privésfeer. "Collega's willen elkaar niet belasten met extra werk. Als ze zich niet goed voelen, pakken ze sneller medicatie van de afdeling", zegt Helder. Zo wordt de drempel naar een verslaving lager.

Volgens de inspectie is er te weinig toezicht en weten bestuurders ook te weinig over wie er bij de medicijnkast kan. Zorginstellingen hebben soms verschillende software en niet elke software houdt de registratie van medicatie goed bij. "Weet waar je medicijnen naartoe gaan."

Ook pleit de inspectie voor meer betrokkenheid van leidinggevenden. Zorgaanbieders hebben niet altijd scherp hoe vaak hun personeel medicatie meeneemt. Dit wordt pas opgemerkt als grote aantallen benzodiazepinen of opiaten worden gebruikt. Het zorgpersoneel weet vaak zelf ook niet dat het verboden is om medicijnen voor eigen gebruik mee te nemen.

Personeel filmen

"Van sommige ziekenhuizen krijgen we een paar meldingen per jaar, maar andere ziekenhuizen melden niks", zegt de inspectie. Elk ziekenhuis heeft een eigen visie over hoe je omgaat met het meenemen van medicijnen. "Sommige ziekenhuizen tolereren het niet en hangen camera's op. Andere ziekenhuizen vinden het niet ethisch om hun personeel te filmen", zegt de inspectie.

Ron Nieuwendijk van het particuliere onderzoeksbureau Hoffman ziet een toename van zorgpersoneel dat medicijnen meeneemt. Zijn bureau wordt geregeld ingehuurd in de zorgsector. "Drie jaar geleden was er bij één op de vijf zaken sprake van het meenemen van medicijnen, nu is dat al één op de drie. Dit soort incidenten doet veel met het veiligheidsgevoel van bewoners en patiënten, maar ook met collega's van zorgmedewerkers."

Bespreekbaar maken

De inspectie pleit voor een kleinere medicijnvoorraad, zodat die overzichtelijker is of voor het beperken van de toegang tot de medicijnkast. Maar vooral pleit de inspectie voor een cultuuromslag: "Maak het bespreekbaar als je je niet goed voelt en ga met medewerkers in gesprek, in plaats van ze te ontslaan." Dat is alleen al hard nodig vanwege het personeelstekort.